Đô thị trung hòa carbon: Hướng tiếp cận ở Việt Nam

22 Trần Quốc Toản, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Tp.HCM
Tiêu điểm
Tin tức: [CHIẾN LƯỢC KINH TẾ BA MŨI GIÁP CÔNG (THREE-PRONGED ECONOMIC APPROACH) CỦA CHÍNH QUYỀN TỔNG THỐNG TRUMP] Tin tức: 'Vũ khí bí mật' của Trung Quốc: Từng là ngòi nổ của khủng hoảng tài chính 2008, chỉ cần bán tháo là có thể 'đánh sập' thị trường nhà ở Mỹ VH & TG: [Những khái niệm kinh tế học mới dưới thời chính quyền Tổng thống Trump 2.0: Định hình lại thương mại, sản xuất và chủ quyền kinh tế Mỹ] Tin tức: The Impact of the “Liberation” Day Tariffs on the US and Global Economy and Markets. Rising Short Run Risk of a Recession but Over the Medium Term “Tech Trumps Tariffs” VH & TG: Tản mạn về nhân vật lịch sử Dương Văn Minh CN & MT: Amanda Nguyen becomes 1st Vietnamese woman to fly to space: 'This journey really is about healing' (video) Tin tức: TRUNG QUỐC KẺ CHIẾN THẮNG TRƯỚC SỰ CHUYỂN ĐỔI THẾ GIỚI MÀ TRUMP MONG MUỐN Tin tức: EU tung đòn trả đũa đầu tiên, Mỹ cân nhắc bơm hàng chục tỷ USD hỗ trợ nông dân VH & TG: NƯỚC MỸ KHÔNG CÒN VĨ ĐẠI Tin tức: Mỹ đánh mất vị thế cường quốc sản xuất của thế giới như thế nào? Tin tức: AI MỚI THẬT SỰ ĐANG MẤT BÌNH TĨNH TRONG VÁN CỜ ĐỊA CHÍNH TRỊ? Tin tức: CÁC TIN TỨC NỔI BẬT NGÀY 14/4/2025 TỪ BÁO CHÍ, MXH ĐỊA PHƯƠNG VH & TG: How to Ruin a Country Thư Giản: BỨC ẢNH CUỐI CÙNG GỬI VỀ TỪ SAO KIM 1982  Tin tức: Nợ quốc gia bằng 125% GDP, Chính phủ Hoa Kỳ “sẽ gặp khó khăn hơn trong việc trả nợ” VH & TG: Trật tự thế giới thay đổi như thế nào? SK & Đời Sống: Người Mỹ, Pháp và nhiều quốc gia hạnh phúc nhất thế giới ngày càng chuộng sống ở ngoại ô, người Việt cũng không ngoại lệ CN & MT: [AI: GIÁ GẦN BẰNG 0, HIỆU SUẤT VƯỢT CHUYÊN GIA — ĐIỀU ĐÁNG LO HAY CƠ HỘI LỊCH SỬ?] Tin tức: Cuộc chiến thương mại của Trump Tin tức: Sức mạnh sản xuất của Trung Quốc VH & TG: Chuyện gì đang xảy ra ở Mỹ: Nghiên cứu mới cho thấy 25% người Mỹ giàu nhất chỉ sống thọ bằng 25% người nghèo nhất Tây Âu? Chứng khoán: JPMorgan Chase: Nguy cơ suy thoái kinh tế Mỹ gần 80% BĐS: GS.Trần Ngọc Thơ: Thị trường bất động sản hiện mắc 3 bệnh của người già gồm huyết áp cao, đường huyết cao, cholesterol cao VH & TG: Nouriel Roubini reveals: The serious financial and economic threats and how to overcome them VH & TG: [MỘT GÓC NHÌN KHÁC VỀ CUỘC ĐẤU GIỮA HAI ÔNG TRÙM VÀ TRẬT TỰ KINH TẾ MỚI] Tin tức: Bài phát biểu của thủ tướng Singapore - Lawrence Wong về cuộc chiến thuế quan - bình luận của anh Phạm Mạnh Cường.  VH & TG: Ray Dalio: Thế giới đang đối mặt với sự sụp đổ "chỉ có một lần trong đời" về trật tự kinh tế Tin tức: TRUMP, TỔNG THỐNG ĐẦU TIÊN KHAI HOẢ VỚI TRUNG QUỐC… Tin tức: PHÂN TÍCH CHIẾN THUẬT CỦA TRUMP.  Chứng khoán: Chuyên gia cảnh báo về khả năng sụp đổ của thị trường giống như năm 1987 VH & TG: Under Trump, You ‘Petition The King’ Tin tức: THUẾ, TRUMP VÀ VIỆT NAM  Tin tức: Trung Quốc chuẩn bị trường kỳ thương chiến Tin tức: Cú sốc kép với kinh tế toàn cầu Tin tức: Bất định từ chiến tranh thương mại Tin tức: Kinh tế kiểu Trump: Một mặt trái khác của toàn cầu hóa Tin tức: Thương chiến: Mỹ tới đâu, Trung Quốc tới đó? BĐS: Mặt bằng giá bất động sản trong quí 1 vẫn ‘neo’ cao Tin tức: Thế giới Tại sao người Nhật không mua xe Mỹ? Tin tức: The Impact of the “Liberation” Day Tariffs on the US and Global Economy and Markets. Rising Short Run Risk of a Recession but Over the Medium Term “Tech Trumps Tariffs” CN & MT: AI ĐANG ĐIỀU KHIỂN NHỊP ĐIỆU ĐỊA CHẤT CỦA TRÁI ĐẤT? CHU KỲ BÍ ẨN VỪA ĐƯỢC TIẾT LỘ! Thư Giản: NGƯỜI HÀNG XÓM KHÔNG BÌNH THƯỜNG Tin tức: Cú sốc thuế quan của Mỹ và Tam giác Thái Bình Dương của Việt Nam CN & MT: Công nghệ vũ trụ và trí tuệ nhân tạo của con người vẫn còn quá chậm so với dự đoán của Kubrick từ gần 60 năm trước! CN & MT: Nhật Bản phát triển công nghệ nâng nhà lên không trung khi xảy ra động đất CN & MT: Xe điện Trung Quốc đang ở đâu? SK & Đời Sống: Trưởng thành - chiếc áo quá rộng với thế hệ Y? SK & Đời Sống: 10 LƯU Ý KHI MUA LẠI HÀNG QUÁN MÀ CHỦ QUÁN NÊN BIẾT  CN & MT: Bill Gates tiên đoán tuần làm việc 2 ngày không còn xa vì con người sắp bị thay thế trong nhiều ngành nghề, muốn tự làm cũng không bắt kịp công nghệ CN & MT: TƯƠNG LAI CON CHÁU CHÚNG TA SẼ LÀM GÌ.??? SK & Đời Sống: -Food For Thought- Tiền Tệ : Lịch Sử và Chu Kỳ của giá Vàng BĐS: “Hoang mang” những con phố thời trang của Sài Gòn SK & Đời Sống: Thế hệ bất hạnh nhất CN & MT: Nền kinh tế hydro - Hiện thực hay giấc mơ? CN & MT: Khí nhà Kính CO2 Cao Nhất trong 800.000 năm CN & MT: Earth in 2025 CN & MT: AI VÀ CON NGƯỜI: AI HUẤN LUYỆN AI? CÂU CHUYỆN TỪ CON CHÓ CỦA PAVLOV ĐẾN KỶ NGUYÊN TRÍ TUỆ NHÂN TẠO SK & Đời Sống: Tin tức sáng 30-3: Tốc độ già hóa dân số Việt Nam nhanh nhất châu Á, TP.HCM già nhanh nhất nước Thư Giản: Millennials - thế hệ kẹt giữa gen X và gen Z: Vì sao chúng ta khác biệt? BĐS: NÊN ĐẦU TƯ HAY ĐỨNG NGOÀI QUAN SÁT? BĐS: NHỮNG CÚ SỐC ĐẦU TƯ: KHI BẤT ĐỘNG SẢN KHÔNG DỄ ĂN NHƯ BẠN NGHĨ! BĐS: Khốn khổ vì giá thuê căn hộ tăng cao BĐS: Đấu giá 3.790 căn hộ tái định cư bỏ trống tại Thủ Thiêm BĐS: TP.HCM: Nhiều dự án tái khởi động dự kiến có giá bán tăng gấp 2-3 lần giá cũ BĐS: Nhìn lại lịch sử các chu kì tăng trưởng, chuyên gia dự báo bất ngờ về bức tranh bất động sản năm 2025 BĐS: Novaland – khi gã khổng lồ bị quật ngã : Nếu không sửa luật, dự án bất động sản sẽ tắc trong 10 năm tới CN & MT: Planetary Eclipse Tin tức: Quy mô nhân viên của Agribank tăng lên gần 41.000 người, bằng 12 ngân hàng cộng lại và vượt xa BIDV, VietinBank, Vietcombank BĐS: Thị trường đất nền vùng ven TP.HCM đầu năm 2025: Cơ hội và rủi ro Tin tức: Ngành hàng nào sẽ giúp thị trường cho thuê mặt bằng bán lẻ TP.HCM tăng tốc? Tin tức: Giải mã ba tháng cầm quyền của Tổng thống Donald Trump 2.0 Tin tức: Tài liệu giải mật: Tính toán của CIA về việc sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam Tin tức: THOMAS FRIEDMAN : "TÔI KHÔNG TIN MỘT LỜI NÀO TRUMP VÀ PUTIN NÓI VỀ UKRAINE". CN & MT: Dự báo La Nina và thời tiết mùa hè nóng kỷ lục VH & TG: CÂU CHUYỆN KHÔN NGOAN VH & TG: Toward a North American Economic Union VH & TG: Hàng triệu nhà hàng Trung Quốc 'chết yểu', sống không quá 500 ngày BĐS: Thị trường bất động sản sắp thay đổi lớn vào 2026 CN & MT: Phân tích bản đồ động đất Đông Nam Á, nguy cơ của Việt Nam đến đâu? CN & MT: Bản đồ nhiệt: Đường nào cháy da, phố nào đổ lửa Tiền Tệ : Kinh tế - Chính trịKinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần C) Tiền Tệ : Kinh tế - Chính trị Kinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần B) Tiền Tệ : Kinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần A) BĐS: Bất Động Sản Thương Mại đối mặt năm Định Mệnh SK & Đời Sống:  BƯỚC ĐỂ MỞ MỘT QUÁN CAFE CÓC "ÍT VỐN, NHIỀU LỜI" SK & Đời Sống: Con người, nếu không có tiền! SK & Đời Sống: Vì sao nhiều người trúng giải độc đắc giàu nhanh nhưng lại dễ “tan cửa nát nhà”, rơi vào bi kịch nghèo vẫn hoàn nghèo? BĐS: Giá căn hộ TP.HCM tăng tới 40%: Cạn nguồn cung, giá bán lập kỷ lục mới BĐS: Bất động sản 2025: Tồn kho cao thì lo, tồn kho thấp chưa chắc đã mừng SK & Đời Sống: Hỏi DeepSeek, ChatGPT "Đang thất nghiệp làm gì để kiếm ra tiền": AI phân tích kỹ càng, đưa ra câu trả lời cực bất ngờ khiến nhiều người tỉnh ngộ SK & Đời Sống: Thử luận cách chữa huyết áp CAO và THẤP: Tin tức: Ông Trump bổ sung thuế với TQ, chứng khoán Thượng Hải, Thâm Quyến và Hồng Kông lao dốc VH & TG: Liệu Trump có gây ra “sự sụp đổ” thứ tám? Thư Giản: NĂM CHỮ CỦA NGƯỜI XƯA SK & Đời Sống: 60 TUỔI TRỞ LÊN, BẠN DỰA VÀO AI?  SK & Đời Sống: 10 BÀI HỌC "NHỚ ĐỜI" KHI MỞ QUÁN CỦA MẸ TÔI VÀ ANH HÀNG XÓM BĐS: Năm 2025: Chưa thể mua nhà ở Thư Giản: Bức thư của nhà khoa học Newton năm 1704 tiên đoán về ngày tận thế BĐS: KẾ HOẠCH KINH DOANH BẤT ĐỘNG SẢN CỦA CÁC CHỦ ĐẦU TƯ TRONG NĂM 2025 VH & TG: Buồn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới: Dân số 1,4 tỷ người nhưng thiếu lao động trầm trọng ở cơ sở y tế nông thôn, bác sĩ lương tháng 3,4 triệu đồng, tự bỏ tiền túi mua thiết bị Tin tức: Ngẫm bài học tăng trưởng từ Trung Quốc và Ấn Độ BĐS: Năm 2025, giá chung cư chưa thể hạ nhiệt? Thư Giản: Ước vọng thay đổi Thư Giản: 34 LỜI DẠY CỦA LÃO TỬ Thư Giản: Elon Musk bật mí 6 PHƯƠNG PHÁP HỌC độc đáo, làm việc 1 năm bằng người khác làm 8 năm: Thú vị nhất là QUY TẮC 2 PHÚT Chứng khoán: Chứng khoán Việt Nam sau tròn 3 năm sau lập đỉnh lịch sử: Có thêm gần 5 triệu tài khoản, VN-Index “bốc hơi” 300 điểm Tin tức: Kinh tế Trung Quốc giai đoạn mới và hàm ý cho Việt Nam Tiền Tệ : TP. Hồ Chí Minh: Tiền gửi vào hệ thống ngân hàng đạt hơn 4 triệu tỷ đồng Tiền Tệ : Mô hình kinh tế hiện đại đã thất bại như thế nào? Thư Giản: Nhìn lại thế giới 2024 và dự đoán tương lai Thư Giản: Ở Sài Gòn rất dễ sống phải không? Tin tức: Ukraine 'khóa van', kỷ nguyên khí đốt của Nga tại châu Âu kết thúc Thư Giản: Ngắm nhìn "hẻm xanh" giữa lòng đô thị Tiền Tệ : Chính sách tiền tệ năm 2025 sẽ đối mặt với không ít thách thức BĐS: Thị trường bất động sản năm 2024: Hai thái cực ở hai đầu đất nước BĐS: Người trong cuộc bất ngờ “chỉ điểm” diễn biến mới của thị trường địa ốc đầu năm 2025 Chứng khoán: VinaCapital: 2025 có thể là năm biến động đối với thị trường chứng khoán và nền kinh tế Tiền Tệ : Quyết định hạ lãi suất của Fed có thể 'giáng đòn' lên hàng loạt NHTW trên toàn cầu như thế nào? VH & TG: NGỘ 12 LUẬT NHÂN QUẢ BẤT BIẾN TRONG CUỘC ĐỜI Chứng khoán: "Chỉ báo Warren Buffett" cao chưa từng có trong lịch sử, gióng hồi chuông cảnh báo nhà đầu tư về mối nguy của TTCK Mỹ Chứng khoán: Chủ tịch FiinGroup: Hầu hết đầu tư cá nhân đang chịu lỗ VH & TG: Tỷ phú Elon Musk nói thẳng 1 ĐIỀU càng cố tỏ ra hoàn hảo thì con người càng kém giá trị: Tránh được sớm sẽ giàu sớm Chứng khoán: Nỗi buồn chưa từng có của thị trường chứng khoán Việt Nam: Con số kỷ lục trong hơn 24 năm hoạt động Tin tức: Thế chiến thứ III đã bắt đầu? VH & TG: Đại lão Hòa thượng Hộ Tông Vansarakkhita (1893-1981) Tin tức: CÁI GIÁ CỦA CHIẾN TRANH 2024 2025 Tin tức: Thế giới đối mặt cùng lúc 5 căn nguyên của thảm họa và nguy cơ Thế chiến III CN & MT: "Báo động đỏ" về khí hậu VH & TG: Nghiên cứu 75 năm của ĐH Harvard: Đây là KIỂU NGƯỜI hạnh phúc nhất, không liên quan gì đến giàu sang, danh vọng! Tin tức: Phố nhậu xập xình nhất TPHCM ế vêu, chủ quán ngồi chờ… dẹp tiệm Tin tức:  2050 Nhân loại đang ở ngã ba đường Tin tức: 20 rủi ro toàn cầu lớn nhất năm 2024, suy thoái kinh tế và thời tiết cực đoan nằm top đầu VH & TG: Câu chuyện Chúa Giê Su ‘sang Phương Đông tu tập’ được kể lại ra sao? SK & Đời Sống: Giáo sư từng đoạt giải Nobel suốt đời tuân theo 6 điều, bảo sao sống thọ 101 tuổi: Tập thể dục hay uống nước cũng gác lại sau VH & TG: Henry Kissinger: Làm thế nào để tránh xảy ra Thế chiến 3? (P1) CN & MT: Dự báo của Yuval Noal Harari về những biến đổi chính trị - xã hội trong thời đại số và những giải pháp cho xã hội tương lai Tin tức: Dấu ấn ODA Nhật Bản tại Đồng bằng sông Cửu Long CN & MT: Làm cây thông đứng giữa trời mà… lo Tin tức: 9 vấn đề định hình nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2024: Từ lạm phát, tăng trưởng GDP đến TikTok, ChatGPT CN & MT: Năng lượng và biến đổi khí hậu CN & MT: Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi ngành bán lẻ Tin tức: Trung Quốc chấm dứt 30 năm phát triển mạnh, hết thời làm mưa làm gió trên thế giới? CN & MT: Châu Âu: Thế thượng phong của ô tô điện - bao lâu nữa? CN & MT: Ai là tác nhân chính gây biến đổi khí hậu? Tin tức: Hệ lụy gì từ cuộc chiến mới ở Trung Đông? CN & MT: Kỷ nguyên bùng nổ AI: Linh hồn của thời kỳ Siliconomy Tin tức: Khủng hoảng tại WTO và cảnh báo về sự phân mảnh của kinh tế toàn cầu Tin tức: Dự báo rủi ro lạm phát dai dẳng ở Mỹ Tin tức: Trump làm tổng thống Mỹ Thế giới bắt đầu thời kỳ cấu trúc lại trật tư thế giới The World Begins to Reorder Itself Tin tức: IMF: Triển vọng kinh tế thế giới mấy năm tới chỉ ở “hạng xoàng” CN & MT: Nếu Trái đất nóng hơn 2,5 độ so với thời tiền công nghiệp, ĐBSCL sẽ gặp nguy cơ CN & MT: Diễn biến đáng lo ở Nam Cực
Bài viết
Đô thị trung hòa carbon: Hướng tiếp cận ở Việt Nam

    Mặc dù tổng diện tích đất của thế giới dành cho các đô thị chỉ chiếm 2%, các đô thị vẫn chiếm 2/3 mức năng lượng tiêu thụ và tạo ra 70% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Vì vậy, để đạt được các mục tiêu cắt giảm phát thải carbon, các thành phố cần chủ động phát triển thành các đô thị không phát thải.

    Đô thị hóa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia trên thế giới nhưng cũng tác động tiêu cực đến môi trường và gia tăng biến đổi khí hậu (BĐKH). Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề của BĐKH cùng vấn đề môi trường tại các đô thị.

    cac-do-thi-chiem-70-luong-khi-thai-nha-kinh-toan-cau-anh-npr.jpg

    Các đô thị chiếm 70% lượng khí thải nhà kính toàn cầu - Ảnh: NPR

    Do đó, Việt Nam đã đưa ra cam kết việc đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 tại COP26 và kế hoạch hành động quốc gia ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030 đã chỉ ra các nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành và địa phương.

    Nhằm giảm thiểu khí nhà kính (KNK) được nêu tại Thỏa thuận Paris (2015) cùng cam kết của Việt Nam tại Hội nghị các Bên liên quan tham gia Công ước khung của LHQ lần thứ 26 (COP26) năm 2021, nghiên cứu về “đô thị trung hòa carbon” đã được thực hiện và hoàn thành trong năm 2022.

    Bài trao đổi này tập trung vào xu hướng đô thị trung hòa carbon trên thế giới và chia sẻ về khả năng phát triển mô hình đô thị trung hòa carbon ở Việt Nam.

    1. Bối cảnh phát triển đô thị Việt Nam

    Đô thị hóa, phát triển đô thị và phát triển kinh tế đô thị đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đô thị hóa gắn kết chặt chẽ với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Theo thống kê của Cục Phát triển đô thị, tính đến tháng 6/2023 cả nước có 898 đô thị, bao gồm 2 đô thị loại đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM, 22 đô thị loại I, 35 đô thị loại II, 45 đô thị loại III, 95 đô thị loại IV, 697 đô thị loại V, tỷ lệ đô thị hóa là 42%. Các đô thị đã, đang là động lực phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và kinh tế lao động theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

    viet-nam-co-ty-le-do-thi-hoa-la-42-anh-vnexpress.jpg

    Việt Nam có tỷ lệ đô thị hóa là 42% - Ảnh: VNExpress

    Ngày 24/01/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TW về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết đã đề ra mục tiêu tỷ lệ đô thị hóa đến năm 2025 đạt 45%, đến năm 2030 đạt khoảng 50% (Bảo Yến, 2022). Song song, đề án “Đô thị hóa, phát triển đô thị và phát triển kinh tế đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” cho thấy, tỷ lệ đô thị hóa cả nước xác định theo địa bàn có chức năng đô thị đã tăng nhanh từ 30,5% năm 2010 lên khoảng 40% năm 2020 (Hà Duy, 2021).

    Tại hội nghị thẩm định các hợp phần quy hoạch thuộc lĩnh vực xây dựng, phát triển đô thị tích hợp vào Quy hoạch tổng thể quốc gia tại Bộ Xây dựng vào ngày 07/9/2022, Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia đã trình bày Báo cáo tóm tắt nội dung hợp phần “Thực trạng và phương hướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Báo cáo chỉ ra, trong giai đoạn 2020 - 2030, cả nước sẽ có thêm 19 đô thị loại I.

    Đến năm 2025, tỷ lệ đô thị hóa đạt tối thiểu 45%, kinh tế đô thị đạt khoảng 75% GDP, 35% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tự chủ về tài chính. Đến năm 2030, dân số nước ta sẽ đạt khoảng 105 triệu người, gồm 50 triệu dân số đô thị, tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 50% và phấn đấu đạt mức trung bình ASEAN, kinh tế đô thị đạt khoảng 85% GDP cả nước (Dịch Phong, 2022).

    Ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, một số khu đô thị được xem như là đô thị sinh thái (hay) đô thị xanh song mới chỉ nhận thấy nhiều cây xanh, tổ chức không gian công cộng. Tuy nhiên, để phát triển đô thị xanh ở Việt Nam đúng nghĩa, theo nhà nghiên cứu Lê Thị Bích Thuận (2016), cần tập trung các giải pháp như: (1) Xây dựng đô thị nén kết hợp không gian mở; (2) Sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả; (3) Tổ chức không gian xanh đem hiệu quả cải thiện điều kiện vi khí hậu cho đô thị; (4) Giải pháp hạ tầng kỹ thuật và giao thông xanh, phát triển giao thông công cộng nhằm hạn chế phát thải khí carbon; (5) Giải pháp tổ chức không gian xanh - mở giảm chi phí năng lượng.

    2. Xu hướng đô thị trung hòa carbon trên thế giới và tiếp cận cho Việt Nam

    Tại Thỏa thuận Paris (2015), các nước đã cam kết giảm thiểu khí nhà kính (KNK) dưới 2oC và giảm thêm 1,5oC giúp đạt được trung hòa carbon (không phát thải carbon) trong đô thị trước 2050. Theo đó, đô thị trung hòa carbon là đô thị “không phát thải carbon” trong quá trình phát triển.

    Tại COP26, Việt Nam với cam kết mức phát thải ròng về “0” vào 2050, cùng hơn 100 quốc gia tham gia cam kết giảm phát thải khí mê-tan toàn cầu vào năm 2030 so với năm 2010; 141 quốc gia tham gia tuyên bố Glasgow của các nhà lãnh đạo về rừng và sử dụng đất; gần 50 quốc gia tham gia tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch (Văn Toàn, 2022). Bên cạnh đó, Hiệp hội đô thị trung hòa carbon (CNCA) cho rằng, đô thị trung hòa carbon là đô thị “cắt giảm KNK từ 80 - 100% trước năm 2050 hoặc sớm hơn”.

    a. Định nghĩa và kinh nghiệm thế giới

    Cho đến nay, chưa thấy nghiên cứu hoàn chỉnh về “thành phố/đô thị trung hòa carbon” (Aapo Huovila và đồng nghiệp, 2022). Qua nghiên cứu tổng hợp của Trường Đại học Văn Lang cho thấy: Đô thị trung hòa carbon phản ánh khả năng duy trì trạng thái cân bằng giữa lượng phát thải và lượng hấp thụ KNK hoặc giảm phát thải KNK trong khu vực nội thành và ngoại thành theo từng giai đoạn (đến năm 2030 và 2050).

    Còn theo C40 Cities 1, thành phố trung hòa carbon đáp ứng việc phát thải KNK bằng 0 từ việc sử dụng nhiên liệu/ vật liệu trong công trình, giao thông và công nghiệp (thuộc phạm vi 1), sử dụng mạng lưới cung cấp năng lượng (phạm vi 2), xử lý rác thải sinh ra trong phạm vi thành phố (phạm vi 1 và 3). Cách tiếp cận này đang được tham khảo rộng rãi và trung hòa carbon trở thành tâm điểm trong chính sách và hành động của các thành phố. Nhiều thành phố ở châu Âu (Phần Lan, Đan Mạch, Vương Quốc Anh, Hà Lan…) đã công bố thời gian để đạt được mục tiêu và tiến tới trung hòa khí hậu.

    istock-509662042-1800.jpg

    Thành phố xanh có thể là tương lai của Việt Nam và thế giới - Ảnh: The Nature

    Một số thành phố ở Phần Lan đã đặt mục tiêu trở trung hòa carbon vào năm 2030 đến năm 2035. Đây sẽ là những bài học cho các nước công nghiệp và đang phát triển. Có thể kể đến, thành phố Espoo đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2030 và giảm phát thải lên tới 80% (giai đoạn 1990 - 2030). Trong đó, tập trung vào các giải pháp năng lượng thông minh và sản phẩm năng lượng không phát thải (Espoo, 2021).

    Thành phố Helsinki đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2035 và giảm phát thải lên tới 80% (giai đoạn 1990 - 2035). Thành phố giảm KNK từ việc sử dụng năng lượng trong các công trình lên tới 82% giai đoạn 1990 - 2035. Giảm 69% nguồn phát thải KNK từ giao thông (điện hóa các phương tiện).

    Ngoài ra, một số quá trình chuyển đổi ở các thành phố của Đan Mạch và Hà Lan trong quá trình áp dụng khung chỉ tiêu giảm phát thải khí carbon đã được nêu ra bởi học giả S.M. Allison, L. Bundgaard (2015). Thành phố Zoetermeer xác định chiến lược giảm phát thải khí carbon bắt đầu từ năm 2007 đến năm 2030.

    Mục tiêu dài hạn trong việc trung hòa carbon 100% đến năm 2030 bao gồm: Nhiệt độ, nước nóng và làm mát. Thành phố Eindhoven tập trung vào môi trường xây dựng. Thành phố Sonderborg: Trung hòa carbon bao gồm tất cả các lĩnh vực năng lượng và vận tải (không bao gồm: Vận tải đường sắt, xe lửa, đường hàng không). Với mục tiêu từ năm 2010 - 2015 phát thải khí carbon sẽ giảm 25%, từ năm 2016 - 2029 phát thải khí carbon giảm 75% (sẽ được chia làm nhiều giai đoạn khác nhau).

    Thành phố Copenhagen đang trở thành TP đầu tiên hướng tới trung hòa carbon tính đến năm 2025. Giảm thiểu những nguyên nhân do biến đổi khí hậu gây ra, trong đó: 74% sản xuất năng lượng, 11% di chuyển xanh, 7% tiêu thụ năng lượng, 6% sáng kiến mới, 2% sáng kiến quản lý thành phố.

    Hướng đến việc tối ưu hóa các đối tượng sau để giảm phát thải carbon trong thành phố: Tiêu thụ điện năng, năng lượng trong quá trình sản xuất, di chuyển xanh, những sáng kiến mới trong việc vận hành thành phố bao gồm: Xây dựng, điện năng, khí đốt, vận tải và công nghiệp. Chiến lược được chia thành các giai đoạn thực hiện, giai đoạn thứ nhất từ năm 2009 - 2012, 2013 - 2016, 2017 - 2020, 2021 - 2025.

    Từ kinh nghiệm trên, mục tiêu “trung hòa carbon” mang tính linh hoạt hơn là mục tiêu “carbon trở về bằng 0” (hay là 0 các-bon). Trong khi “0 carbon” đòi hỏi loại trừ tất cả các phát thải carbon thì trung hòa carbon cho phép bù - trừ phát thải thông qua việc mua bán qua bên thứ ba nằm ngoài phạm vi thành phố (Kennedy và Sgouridis, 2011).

    b. Các thành tố đối với đô thị trung hòa carbon

    Học giả Salvia và đồng nghiệp (2021) cũng chỉ ra rằng nhiều yếu tố quyết định đến thực hiện cam kết Thỏa thuận Paris 2015 trong việc cắt giảm phát thải KNK và carbon về 0 trong một giai đoạn nhất định của phát triển đô thị, các yếu tố đó là: Quy mô dân số đô thị; chính sách giảm thiểu tác động BĐKH.

    Bên cạnh đó, mô hình FML (system dynamic models, công cụ cho quy hoạch đô thị), các học giả Fong, Matsumoto và Lun (2009) đã mô phỏng dự đoán mức tiêu thụ năng lượng của đô thị và mức phát thải carbon. Đối với các nước đang phát triển cũng như các đô thị đang bùng nổ dân số thì thiếu thông tin, dữ liệu đầu vào để mô hình dự đoán FML được chính xác. Mô hình FML bao gồm 4 tiểu mô hình trong phát thải carbon tại đô thị và là nguồn chính tiêu thụ năng lượng trong đô thị: Ở, thương mại, công nghiệp, giao thông.

    Ngoài ra, một số chính sách quản trị cắt giảm phát thải carbon trong đô thị bằng giải pháp quy hoạch ngoài công cụ quy hoạch mô hình mô phỏng về phát thải carbon như: (1) Ưu tiên sử dụng giao thông công cộng hơn giao thông cá nhân; (2) Đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng đô thị; (3) Sử dụng nguồn tài nguyên đất hiệu quả (tài nguyên có hạn và phát triển đô thị nén). (4) Giải pháp mảng xanh hạn chế phát thải carbon; tăng khả năng hấp thụ và giữ carbon. Mảng xanh đã trưởng thành khó là giải pháp hấp thụ carbon hiệu quả. Một số giải pháp thay thế công nghệ truyền thống bằng công nghệ cao, sử dụng năng lượng hiệu quả cũng cho kết quả mô phỏng cắt giảm phát thải carbon đáng kể.

    Về cấu trúc đô thị và năng lượng, theo Owens (1986) hình thức đô thị phản ánh cấu trúc không gian đô thị (sử dụng đất) xác định nhu cầu và tiêu dùng năng lượng (ví dụ về giao thông và nóng lên khu vực nội đô) và các cơ hội cho hệ thống năng lượng thay thế (khả thi). Những đặc điểm hiệu quả năng lượng của cấu trúc không gian bị ảnh hưởng bởi sự nén, sử dụng đất tích hợp, nhóm chuyến đi, các đơn vị đô thị độc lập về kích cỡ và số lượng. Học giả cũng miêu tả “đô thị nén”, “hình thức quần đảo” và “cấu trúc ô vuông tuyến tính” được xem như các loại cấu trúc không gian đem lại hiệu quả năng lượng.

    Nghiên cứu ở các nước Bắc Âu cũng chỉ ra rằng, “sự tập trung phân cấp/ phân tán có thể là hình thức dân cư đem lại hiệu quả năng lượng nhất ở phạm vi vùng rộng lớn”. Các thành phố mật độ cao và tập trung được quan tâm cho việc giảm sự cần thiết đi lại bằng ôtô (Naess, Sandberg & Roe, 1996). Newman và Kenworthy (1988) cung cấp minh chứng rằng, các yếu tố vị trí ảnh hưởng lớn đến tiêu thụ năng lượng (fuel/ chất đốt) hơn là tắc nghẽn giao thông. Nói cách khác, các cấu trúc đô thị nén, phát triển tập trung tạo điều kiện và ủng hộ sự sử dụng hiệu quả năng lượng trong các thành phố (Fertner & Grobe).

    Nghiên cứu về hệ thống giao thông và hình thức đô thị cho thấy, “hình thức đô thị không chỉ tạo nên sự di chuyển, sự di chuyển cũng tạo nên hình thức đô thị”. Giao thông công cộng cần được kết hợp với sử dụng đất và quy hoạch giao thông để hạn chế sử dụng ôtô và định hướng phát triển hướng tới các điểm trung chuyển (Anderson, Kanaroglou, & Miller, 1996).

    Quá trình đô thị hóa nhanh (ở Trung Quốc hơn 35 năm qua) đã thúc đẩy phát triển kinh tế, đem lại thay đổi xã hội cơ bản và giúp làm tăng tiêu chuẩn sống của dân số đô thị và nông thôn. Giai đoạn tới, phát triển đô thị cần phải thích nghi tiếp cận xanh hơn và carbon thấp, cách tiếp cận tập trung vào sử dụng đất đai, năng lượng và các nguồn lực hiệu quả.

    Chính phủ Trung Quốc nhận ra sự cần thiết về chất lượng đô thị hóa. Tháng 4/2014, Trung Quốc đã ban hành tài liệu quan trọng, tiêu đề “Quy hoạch quốc gia về hình thức đô thị hóa mới giai đoạn 2014 - 2020 hướng đến những nguyên tắc hướng dẫn căn bản.

    Những nguyên tắc về: Thực hiện phát triển đô thị công bằng và trọng tâm con người; tối ưu hóa quy hoạch đô thị (urban layout) nhấn mạnh vào đô thị nén và hiệu quả; theo đuổi “văn minh sinh thái” và tăng trưởng xanh và carbon thấp; bảo tồn di sản văn hóa và đặc trưng bản địa. Do đó, nhiều thành phố Trung Quốc đã công bố tầm nhìn và mục tiêu phát triển xanh và thực hiện những dự án thí điểm ý tưởng mới, như Eco-City, Low Carbon City, Livable City, Smart City và Health City.

    3. Khả năng phát triển mô hình đô thị trung hòa carbon ở Việt Nam

    a. Trong nước

    Hiện ngành Xây dựng ban hành Kế hoạch hành động của Bộ Xây dựng (2020) về ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thực hiện cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại COP26 đã xác định các mục tiêu: Xây dựng và thực hiện lộ trình cam kết của Ngành trong việc thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26 về phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; giảm nhẹ phát thải KNK tối thiểu giai đoạn đến năm 2030 của ngành Xây dựng là 74,3 triệu tấn CO2 tương đương (CO2tđ) đến năm 2030, ít nhất 25% khu đô thị mới đạt tiêu chí khu đô thị xanh, phát thải carbon thấp. 100% công trình đầu tư mới và các công trình sửa chữa cải tạo phải tuân thủ quy chuẩn, tiêu chuẩn về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả; ban hành cơ chế khuyến khích phát triển công trình xanh, khu đô thị/đô thị xanh, khu đô thị/đô thị phát thải carbon thấp.

    Về lĩnh vực môi trường, kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2021 - 2025 được Bộ TN&MT ban hành. Theo kế hoạch đến hết năm 2023, cả nước sẽ có 50% số tỉnh, thành phố hoàn thành và công bố kết quả kiểm kê khí thải. Bộ TN&MT sẽ tổ chức thực hiện kiểm kê các nguồn phát thải khí, bụi (Mai Chi, 2022).

    Thêm nữa, chiến lược hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon, đóng góp vào hạn chế gia tăng nhiệt độ toàn cầu theo 4 mục tiêu chính: Giảm cường độ phát thải KNK trên GDP; xanh hóa các ngành kinh tế; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững; xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm, nâng cao năng lực chống chịu. Các địa phương và các cơ quan liên quan tiến hành triển khai thực hiện theo Kế hoạch hành động quốc gia về tăng tưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 tập trung xác định các hoạt động cụ thể, thời gian thực hiện, phân công trách nhiệm và nguồn lực huy động tương ứng.

    Về lĩnh vực xây dựng, chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đã xác định đến năm 2030: Tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn theo quy định đạt 95%; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom chiếm 10%; tỷ lệ nước thải đô thị được thu gom, xử lý đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn theo quy định lần lượt đạt trên 50% đối với đô thị loại II trở lên và 20% đối với các loại đô thị còn lại; tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại các đô thị đặc biệt, đô thị loại I lần lượt đạt ít nhất 20% và 5%; ít nhất 10 đô thị phê duyệt, thực hiện Đề án tổng thể về phát triển đô thị tăng trưởng xanh theo hướng đô thị thông minh bền vững.

    Đến năm 2050: 100% tỷ lệ chất thải rắn được thu gom, xử lý đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia, trong đó hạn chế tối đa việc chôn lấp chất thải rắn hữu cơ, chất thải có thể tái chế; 100% các đô thị xây dựng đồng bộ và hoàn thiện hệ thống thoát nước, xóa bỏ tình trạng ngập úng tại các đô thị; 100% nước thải được xử lý đảm bảo quy chuẩn kỹ thuật trước khi xả ra nguồn tiếp nhận; tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại các đô thị đặt biệt, đô thị loại I lần lượt đạt ít nhất 40% và 15%; ít nhất 45 đô thị phê duyệt, thực hiện Đề án tổng thể về phát triển đô thị tăng trưởng xanh theo hướng đô thị thông minh bền vững (Bộ Xây dựng, 2021).

    b. Phương pháp tiếp cận và hướng giải pháp giảm thiểu các-bon

    Theo hướng dẫn Kế hoạch thành phố trung hòa carbon năm 2050, Kwi-Gon Kim (2022) chỉ ra một số nguyên tắc căn bản khi lập kế hoạch, đó là: Lộ trình của thành phố cắt giảm phát thải để đảm bảo trung hòa carbon vào năm 2050; thiết lập mục tiêu trồng cây xanh làm tăng độ che phủ cây xanh vào năm 2030 và 2050; tính toán việc cô lập carbon, tiếp cận dự báo BAU quan tâm dân số, tăng trưởng kinh tế, đổi mới công nghệ, thay đổi ứng xử của người dân; các dự án trung hòa carbon; đền bù carbon.

    mo-hinh-lca-danh-gia-phat-thai-cac-bon-va-giam-phat-thai-trong-van-hanh-cong-trinh-dan-dung-anh-jiajia-wang-va-dong-nghiep-2021..jpg

    Mô hình LCA đánh giá phát thải các-bon và giảm phát thải trong vận hành công trình dân dụng - Ảnh: Jiajia Wang và đồng nghiệp, 2021.

    Thêm nữa, Jiajia Wang và đồng nghiệp (2021) chỉ ra phương pháp đánh giá vòng đời (life cycle assessment/ LCA) giữa “phát thải carbon” với “hiệu quả giảm” trong vận hành công trình đô thị. Từ đó, xem xét không gian xanh phù hợp hình thành, phát triển “bể chứa carbon” nhằm cải thiện và giảm thiểu carbon theo mô hình trên.

    Mảng xanh đô thị là phần thiết yếu giúp điều hòa khí hậu, cải thiện lượng CO2 có trong không khí góp phần giảm thiểu phát thải KNK và tạo cảnh quan đô thị. Hướng tiếp cận này nhằm ước tính mật độ cây xanh, tính toán lượng phát thải KNK và khả năng hấp thu KNK bởi hệ thống cây xanh. Qua đó, đánh giá được mức độ cân bằng giữ trữ lượng CO2 hấp thu trong cây xanh so với lượng khí thải nhà kính cùng thời điểm.

    4. Thay cho lời kết

    Các đô thị đóng vai trò trung tâm trong các nỗ lực cắt giảm phát thải KNK toàn cầu. Mặc dù tổng diện tích đất của thế giới dành cho các đô thị chỉ chiếm 2%, các đô thị vẫn chiếm 2/3 2 mức năng lượng tiêu thụ và tạo ra 70% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính (LHQ, 2016, A. Sodiq, 2019). Nhằm đạt được các mục tiêu cắt giảm phát thải carbon của thế giới cũng như của Việt Nam thì các thành phố chính là hạt nhân của các nỗ lực, chủ động phát triển thành các đô thị không phát thải.

    Đô thị không phát thải hay còn gọi là đô thị trung hoà carbon là đô thị giảm phần lớn lượng khí thải các-bon và bù đắp lượng khí thải còn lại, đến mức các hoạt động của nó không làm tăng lượng khí thải ròng. Hiện tại, 708 thành phố đã tham gia cuộc đua với cam kết loại bỏ khí thải vào năm 2050 (Karim Elgendy, 2021).

    Các đô thị cần được hỗ trợ trong việc xây dựng và đánh giá các kế hoạch và hành động, phát triển các ý tưởng sáng tạo và đổi mới và tăng cường hợp tác với các bên liên quan trong việc phát triển đô thị trung hòa carbon; Đồng thời, đẩy mạnh các nghiên cứu về động lực và rào cản, cung cấp các kinh nghiệm điển hình hữu ích từ các quốc gia trên thế giới là cơ sở để hỗ trợ các đô thị triển khai mục tiêu đầy tham vọng về trung hoà carbon…; là nền tảng cho các hướng phát triển thành phố, môi trường ngày càng bền vững hơn ở Việt Nam và thúc đẩy sớm hoàn thành cam kết của chúng ta tại COP26.

    (Nguồn: Tạp chí Xây Dựng)

    Ngô Minh Hùng - Theo Doanh Nhân Sài Gòn

    THỐNG KÊ TRUY CẬP
    • Đang online 24
    • Truy cập tuần 5870
    • Truy cập tháng 15390
    • Tổng truy cập 249417