Việc Tổng thống Trump tuyên bố "chiến thắng trong cuộc chiến về trò lừa biến đổi khí hậu" và Bill Gates "thừa nhận sai lầm" cần được phân tích trong bối cảnh những thay đổi trong quan điểm của Bill Gates được công bố gần đây (khoảng ngày 28/10/2025).
Dưới đây là phân tích về quan điểm của Bill Gates về thảm họa khí hậu trước và sau tuyên bố "chiến thắng" của Tổng thống Trump (dựa trên sự điều chỉnh quan điểm của Bill Gates):
1. Quan điểm của Bill Gates TRƯỚC sự điều chỉnh (trước khoảng 28/10/2025)
Trước khi công bố bản ghi nhớ điều chỉnh, quan điểm của Bill Gates về biến đổi khí hậu được đặc trưng bởi sự nghiêm trọng hóa vấn đề và tập trung vào việc tránh "Thảm họa khí hậu":
* Tính nghiêm trọng cao: Bill Gates đã tích cực cảnh báo về "Thảm họa khí hậu" (tên cuốn sách ông xuất bản năm 2021 là How to Avoid a Climate Disaster - Làm sao để tránh Thảm họa khí hậu).
* Kịch bản hậu quả thảm khốc: Ông từng đề cập đến những kịch bản cực đoan và không thể đảo ngược như san hô chết vĩnh viễn, đại dương bị axit hóa, hệ sinh thái biển chết dần, rừng khô héo dễ cháy và mực nước biển dâng làm mất bờ biển.
* So sánh với thảm họa khác: Ông nhận định rằng ảnh hưởng của biến đổi khí hậu gần như chắc chắn sẽ khắc nghiệt hơn COVID-19 và gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn, là một trong những thách thức toàn cầu nguy hiểm nhất, ngang hàng với chiến tranh hạt nhân và khủng bố sinh học.
* Kêu gọi hành động quyết liệt: Ông đã dành hàng tỷ USD để đầu tư vào công nghệ năng lượng sạch thông qua Quỹ Breakthrough Energy và thúc đẩy các giải pháp kỹ thuật, chính sách để đưa lượng phát thải khí nhà kính về mức 0 vào năm 2050 để tránh những tác động tồi tệ nhất.
2. Quan điểm của Bill Gates SAU sự điều chỉnh (trong bản ghi nhớ ngày 28/10/2025)
Trong bản ghi nhớ mới, quan điểm của Bill Gates có sự thay đổi đáng kể về mặt mức độ khủng hoảng và ưu tiên hành động:
* Giảm thiểu "Tư duy tận thế": Ông khẳng định Trái đất nóng lên "sẽ không dẫn đến sự diệt vong của loài người" và "con người vẫn sẽ có thể sống và phát triển ở hầu hết các nơi trên Trái đất trong tương lai gần". Ông kêu gọi kiềm chế sự bi quan quá mức về viễn cảnh "ngày tận thế".
* Thay đổi trọng tâm ưu tiên: Ông kêu gọi chuyển hướng nỗ lực sang cải thiện cuộc sống ở các nước đang phát triển và giải quyết các vấn đề xã hội cấp bách (như sốt rét, đói nghèo, thiếu điện, tử vong sớm) thay vì quá tập trung vào các thước đo truyền thống như CO₂ hay mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu. Ông cho rằng phúc lợi cho con người nên được ưu tiên hơn cắt giảm khí thải một cách mù quáng.
* Vẫn khẳng định mức độ nghiêm trọng: Dù giảm thiểu viễn cảnh "tận thế", ông vẫn khẳng định biến đổi khí hậu sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt đối với người dân ở các quốc gia nghèo nhất.
* Vẫn tiếp tục đầu tư: Ông vẫn tiếp tục đầu tư vào các giải pháp năng lượng sạch, điển hình là việc công ty TerraPower do ông hậu thuẫn vừa được phê duyệt bước quan trọng để đưa loại lò phản ứng hạt nhân mới ra thị trường.
Phân tích phản ứng của Tổng thống Trump
Tuyên bố "chiến thắng" của Tổng thống Trump trên TRUTH dường như là sự diễn giải cá nhân và mang tính chính trị hóa trước sự điều chỉnh quan điểm của Bill Gates.
* Lợi dụng thông điệp: Quan điểm mới của Bill Gates về việc Trái đất nóng lên "không phải là ngày tận thế" và phản đối "tư duy tận thế" đã vô tình tạo cơ sở cho phe hoài nghi khí hậu, đứng đầu là Tổng thống Trump, lợi dụng.
* Diễn giải sai lệch "thừa nhận sai lầm": Bill Gates không tuyên bố biến đổi khí hậu là "trò lừa bịp" hay ngừng hành động, mà chỉ là điều chỉnh về mức độ hoảng loạn và thứ tự ưu tiên hành động. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đã diễn giải sự thay đổi này thành việc Bill Gates "thừa nhận sai lầm" trong việc cường điệu hóa thảm họa, củng cố lập trường của ông rằng biến đổi khí hậu là "trò lừa".
Khái niệm "Up-winder" và "Down-winder" xuất phát từ nhà tương lai học F.M. Esfandiary từ những năm 1970 để phân loại một trục chính trị mới, thay thế cho trục "cánh tả - cánh hữu" truyền thống. Mặc dù ban đầu không được sử dụng rộng rãi, nhưng trong bối cảnh hiện đại, sự phân cực này đã trở nên rõ nét và có thể mang lại những tác động sâu rộng.
Up-winder là những người có tư tưởng hướng về tương lai, tin vào sự tiến bộ, công nghệ và khả năng của con người để giải quyết các vấn đề lớn. Họ coi trọng sự đổi mới, tốc độ phát triển và chấp nhận rủi ro để tạo ra cơ hội tối đa.
Down-winder thì ngược lại, họ có xu hướng hoài niệm, lo sợ về sự khan hiếm tài nguyên và muốn giảm thiểu rủi ro. Họ tin rằng con người đã "vượt quá giới hạn" của mình trên Trái Đất và cần phải thận trọng hơn, thậm chí chấp nhận một cuộc sống giản dị hơn để bảo vệ môi trường và giữ gìn các giá trị truyền thống.
Sự phân cực này, đặc biệt trong giới tinh hoa ở phương Tây, có thể gây ra những ảnh hưởng đáng kể:
* Chính sách công bị trì trệ: Sự đối lập về tư tưởng giữa hai nhóm này có thể dẫn đến bế tắc trong việc ra quyết định chính sách. Ví dụ, trong khi "Up-winder" muốn đầu tư mạnh vào các công nghệ mới như năng lượng hạt nhân, AI, hoặc thám hiểm không gian để giải quyết các vấn đề toàn cầu, thì "Down-winder" có thể phản đối vì lo ngại về rủi ro, chi phí và tác động đến môi trường. Điều này khiến cho các dự luật quan trọng khó được thông qua.
* Sự chia rẽ xã hội sâu sắc hơn: Khi giới tinh hoa bị chia rẽ, họ có xu hướng truyền bá tư tưởng của mình thông qua các kênh truyền thông, học thuật và chính trị, từ đó ảnh hưởng đến nhận thức của công chúng. Điều này có thể tạo ra "các bong bóng tư tưởng" (ideological silos), nơi các cá nhân chỉ giao tiếp với những người có cùng quan điểm, làm gia tăng sự thù địch và thiếu tin tưởng lẫn nhau giữa các nhóm xã hội.
* Suy giảm niềm tin vào thể chế dân chủ: Khi các nhà lãnh đạo và các đảng phái chính trị không thể hợp tác để giải quyết các vấn đề của đất nước, người dân sẽ dần mất niềm tin vào khả năng của hệ thống chính trị. Sự thất vọng này có thể dẫn đến sự trỗi dậy của các phong trào cực đoan, cả cánh tả và cánh hữu, những người hứa hẹn sẽ mang lại sự thay đổi mạnh mẽ.
* Chính sách đối ngoại thiếu nhất quán: Sự phân cực trong giới tinh hoa cũng có thể ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại. "Up-winder" có thể ủng hộ sự toàn cầu hóa, mở rộng thương mại và hợp tác quốc tế để thúc đẩy sự phát triển, trong khi "Down-winder" lại có xu hướng bảo hộ, tập trung vào lợi ích quốc gia và đặt ra các rào cản đối với thương mại tự do. Điều này có thể khiến cho các quốc gia phương Tây có những chính sách ngoại giao "tiền hậu bất nhất" và gây khó khăn cho các đồng minh.
Tóm lại, sự phân cực giữa giới tinh hoa "Up-winder" và "Down-winder" không chỉ là một cuộc tranh luận về ý thức hệ mà còn là một vấn đề thực tế, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quản trị, sự ổn định xã hội và vị thế của các quốc gia phương Tây trên trường quốc tế.
Tóm tắt sự khác biệt cốt lõi:
Cả Tổng thống Trump và Bill Gates (sau điều chỉnh) đều có chung một số đặc điểm của "Up-winder": tin vào tiến bộ, bác bỏ sự bi quan quá mức và ưu tiên hành động hơn là lo sợ tận thế.
-
Sự khác biệt về mức độ công nhận vấn đề:
-
Trump đại diện cho một nhánh cực đoan của Up-winder khi bác bỏ hoàn toàn biến đổi khí hậu là một cuộc khủng hoảng, coi nó là một "trò lừa" cản trở tăng trưởng.
-
Gates đại diện cho nhánh Up-winder thực dụng: Công nhận biến đổi khí hậu là một vấn đề nghiêm trọng cần giải quyết bằng công nghệ, nhưng bác bỏ lối tư duy "tận thế" của phe Down-winder và kêu gọi cân bằng giữa việc giải quyết khí hậu với việc cải thiện cuộc sống con người hiện tại.
-
-
Sự khác biệt về trọng tâm hành động:
-
Trump tập trung vào phá bỏ rào cản để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế truyền thống.
-
Gates tập trung vào đầu tư đổi mới công nghệ để thay đổi hệ thống năng lượng một cách hiệu quả và tăng tốc sự tiến bộ (cả về kinh tế, xã hội và môi trường).
-
Sự thay đổi quan điểm của Bill Gates đã đưa ông ra khỏi nhóm Down-winder (những người quá nhấn mạnh sự khan hiếm và rủi ro thảm khốc) để đến gần hơn với Up-winder thực dụng—một lập trường dễ bị Tổng thống Trump lợi dụng để củng cố luận điệu rằng lo lắng về khí hậu là quá mức và phi thực tế.
