Lũ Lụt Miền Trung: Nguyên Nhân & Giải Pháp

22 Trần Quốc Toản, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Tp.HCM
Tiêu điểm
BĐS: GIÁ CHUNG CƯ vẫn LEO THANG theo ngày và tháng  Tin tức: TP.HCM: Siêu Đại Đô Thị Mới BĐS: Giá thực tế vượt xa bảng giá đất ở những tuyến đường đắt nhất TPHCM CN & MT: Thích Nghi Lũ Lụt Miền Trung 2026-2040 CN & MT: Khả năng xảy ra sóng thần ở Vũng Tàu hay Cần Giờ Tin tức: Việt Nam nằm trong top 20 về quy mô thương mại quốc tế Tin tức: Đặt lên bàn cân 2 phương án khi làm dự án hơn 60 tỷ USD: THACO lo vốn, Vingroup làm nhanh CN & MT: Đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu Tin tức: Đồng bằng sông Cửu Long: Không gian phát triển 'ba mặt biển' Tin tức: Tiến sát mốc 1.000 tỷ USD, Việt Nam vào top 15 siêu cường thương mại, có thể vượt Ấn Độ? SK & Đời Sống: Cơn mưa đo năng lực đô thị VH & TG: Tập Cận Bình "chơi lại" Donald Trump như thế nào  VH & TG: Những bến cảng vẽ lại trật tự thế giới BĐS: Bong bóng hay tái định giá đất BĐS: GIÁ ĐẤT TRUNG TÂM TĂNG VỌT, KHÔNG PHẢI DO BONG BÓNG TÍN DỤNG MÀ DO ĐIỀU CHỈNH CẤU TRÚC KHÔNG GIAN SỐNG CN & MT: Đại Dự Án Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu Việt Nam BĐS: Bất Động Sản 2025-2027: Dự Báo Tiền Tệ : NHNN Bơm Tiền, GDP 10% VH & TG: KINH TẾ TRUNG QUỐC ĐANG TAN RÃ TỪ BÊN TRONG – “PHÉP MÀU” CHỈ LÀ MỘT PHIM TRƯỜNG KHỔNG LỒ CN & MT: Biến đổi khí hậu Việt Nam và dự án 2050 CN & MT: Lũ Lụt Miền Trung: Nguyên Nhân & Giải Pháp BĐS: Nhận định BĐS: Rủi ro cắt lỗ 1-2 năm tới CN & MT: Bão, Lũ lụt và Biến đổi Khí hậu Việt Nam Tin tức: Kinh tế Việt Nam 2026: Cơ hội và Rủi ro Tiền Tệ : IMF: Kinh Tế Toàn Cầu Biến Động Tin tức: Việt Nam: Từ Đổi Mới đến Tăng Tốc VH & TG: Phật giáo và kỹ thuật đảo ngược VH & TG: Hồi Kết Của Kỷ Nguyên Hòa Bình? Tin tức: TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Việt Nam có thể kiến tạo siêu đô thị biển GDP 1.000 tỷ USD vào 2050 BĐS: Bóc trần lý do khiến giá căn hộ tại TPHCM bị đẩy lên trên 100 triệu đồng/m2 BĐS: Thị trường bất động sản “đổi pha” Tin tức: TPHCM chuẩn bị mở rộng đường cửa ngõ phía Tây gấp 4 lần BĐS: Nhà đầu tư phía Bắc đang rót vốn vào TP.HCM, đâu là điểm đến tiềm năng VH & TG: Phải chăng đây là hồi kết của kỷ nguyên hòa bình dài nhất? BĐS: TOD – “Mỏ vàng” bất động sản TP.HCM: TS Ngô Viết Nam Sơn chỉ rõ vùng đất nào sẽ tăng giá 30-100 lần Tiền Tệ : Nợ xấu ngân hàng có chuyển biến quan trọng Chứng khoán: 150 nhà đầu tư toàn cầu đến Việt Nam tìm cơ hội "giải ngân" BĐS: Thành phố 15 phút CN & MT: Đây là mẫu xe tải điện mini do người Việt tự thiết kế: Nội địa hoá 70%, giá dự kiến 35 triệu đồng Tiền Tệ : CẢNH BÁO: TÍN DỤNG ĐỔ VÀO BĐS “LƯỚT SÓNG” QUÁ LỚN BĐS: TP.HCM Siết Chặt "Bán Lúa Non" BĐS SK & Đời Sống: Tại sao nhiều người cầm tiền tỷ về quê chưa bao lâu đã hối hận: Thành phố lớn có 3 báu vật, không dễ gì nhiều người bỏ qua Thư Giản: Sự chậm trễ của ứng dụng khoa học BĐS: Nhà đầu tư miền Bắc “di cư” khẩu vị, khẳng định tiềm năng BĐS khu Tây TP. Hồ Chí Minh Tiền Tệ : Nợ xấu toàn ngành ngân hàng vượt 274.000 tỷ, cao kỷ lục, áp lực chất lượng tài sản gia tăng CN & MT: Lạc lối, AI thành lãng phí CN & MT: Các Kỷ Nguyên Năng Lượng và Vật Liệu BĐS: Phân Tích BĐS Lõi Trung Tâm TP.HCM BĐS: BĐS NỘI ĐÔ: GIỮ, CƠ CẤU HAY BÁN? KỊCH BẢN 3 NĂM – 5 NĂM – 10 NĂM CN & MT: 5 ưu thế chiến lược cốt lõi của Trung Quốc trong cuộc đua chuyển đổi năng lượng toàn cầu CN & MT: Công an TP HCM nói về sự cố cháy pin xe điện Thư Giản: Khải Huyền và Đại Đào Thải Chứng khoán: PHẦN 3: THỊ TRƯỜNG THĂNG HOA XUẤT TƯỚNG NHỮNG 'ANH HÙNG' SK & Đời Sống: F&B Việt Nam: Thanh Lọc Và Chuyên Nghiệp Hóa Chứng khoán: VN-Index mất gần 30 điểm Chứng khoán: Mía đường Cao Bằng (CBS) chốt quyền trả cổ tức bằng tiền tỷ lệ 30% BĐS: “Đánh thức” 6 triệu tỷ đồng chôn chân trong dự án BĐS: Không đánh đổi giá nhà lấy tăng trưởng viển vông! SK & Đời Sống: THIÊN TAI, NHÂN HOẠ VÀ NGUY CƠ ĐỊCH HOẠ Tiền Tệ : XỬ LÝ TỐI ƯU TRƯỚC BÃO KHỦNG KHOẢNG KINH TẾ , 2026- 2028  Tiền Tệ : Fed cắt lãi suất: Lựa chọn rủi ro Tiền Tệ : KHI NÚI NỢ TOÀN CẦU CHẠM ĐỈNH! LỊCH SỬ LUÔN TRẢ GIÁ BẰNG NHỮNG CÚ SẬP KHÔNG BÁO TRƯỚC BĐS: Thực trạng phân khúc nhà liền thổ tại TPHCM BĐS: 5 lưu ý khi đầu tư LƯỚT SÓNG bất động sản BĐS: Hơn 32.000 căn nhà ở xã hội gần TP.HCM trong kế hoạch xây dựng năm 2025 của Long An : Nếu không sửa luật, dự án bất động sản sẽ tắc trong 10 năm tới VH & TG: SỨC MẠNH CỦA TT TRUMP TRONG CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI] - PHẦN II VH & TG: Ấn Độ trên đà trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới VH & TG: "SỨC MẠNH CỨNG" CỦA TRUNG QUỐC VH & TG: SỨC MẠNH CỦA TT TRUMP TRONG CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI - PHẦN I CN & MT: TP.HCM: Áp Dụng Mô Hình Thành Phố Bọt Biển CN & MT: VỀ ĐẠI DỰ ÁN PHÒNG CHỐNG LỦ LỤT HÀ NỘI ,TÂY BẮC VÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG 2030-2050 Tin tức: Việt Nam đang đứng trước 'cơ hội ngàn năm có một' để trở thành trung tâm của khu vực và thế giới trong lĩnh vực 700 tỷ USD Tin tức: TP HCM chi hơn 17.000 tỷ đồng nạo vét hai rạch lớn phía Nam Tin tức: Triều cường cũ chưa kịp rút, đợt mới lại sắp đến CN & MT: Dự báo đáng lo về nhiệt độ toàn cầu VH & TG: Kinh tế Hỗn hợp: Chủ nghĩa Xã hội và Thị trường VH & TG: TRẬT TỰ LƯỠNG CỰC CỦA CT TẬP Tin tức: Phỏng vấn TSKH-KTS. Ngô Viết Nam Sơn: TP.HCM phát triển không gian ngầm VH & TG: Dự đoán địa chính trị toàn cầu 2026-2086 ver 2 CN & MT: Trái đất sẽ nóng vượt ngưỡng an toàn trong bốn năm tới CN & MT: Tình trạng báo động đe dọa các Megacity của châu Á, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh CN & MT: Sông băng rút lui nhanh nhất từng thấy Tin tức: GS.TS Vũ Minh Khương: Nếu Hà Nội và TP.HCM phát triển hệ thống tàu điện ngầm như Trung Quốc thì chỉ 10-15 năm tới sẽ tăng trưởng mạnh mẽ Tin tức: TP.HCM có nguy cơ rơi vào top 10 'thành phố đang chìm’ nhanh nhất thế giới Tin tức: So sánh tốc độ đô thị hóa TP.HCM Tin tức: "Ông lớn" công nghệ hé lộ kế hoạch cho Việt Nam vào 2026: Từ Made in Vietnam đến Marketed from Vietnam Tin tức: Metro số 2: Thi công đêm, chuẩn bị khởi công tháng 1-2026 Tin tức: Phát triển không gian ngầm TP.HCM Tin tức: TP.HCM: Ngập, Lún và Giải Pháp VH & TG: Nhật Bản cân nhắc vũ khí hạt nhân VH & TG: Dự đoán địa chính trị toàn cầu 2026-2086 Tin tức: Phỏng vấn KTS Ngô Viết Nam Sơn: Giải quyết tình trạng ngập lụt đô thị Việt Nam: Quy hoạch đồng bộ và thêm không gian xanh. CN & MT: Trung Quốc Mở Bệnh Viện AI Đầu Tiên Thế Giới — Bác Sĩ Robot Điều Trị 3.000 Bệnh Nhân Mỗi Ngày CN & MT: "Tiên tri" buồn: Đây là thứ thống trị tiêu thụ năng lượng toàn cầu sau năm 2050 CN & MT: Chiếm trọn 83% thị phần tại Việt Nam, ‘vua xe máy’ Honda lên kế hoạch và nói thẳng tham vọng ở vị thế mới VH & TG: THÁNG 10.2025, TRUMP TẬP HỘI NGỘ VÀ NÉT PHÁC CÂN BẰNG LƯỠNG CỰC G2 THẾ KỶ 21 .. Thư Giản: CHẾT KHÔNG PHẢI VÌ LÀM DỞ, MÀ VÌ BỊ BÓP CỔ Thư Giản: “KHÔNG PLAN” CHÍNH LÀ NGHÈO — VÀ NGHÈO THÌ CĂNG THẲNG CN & MT: Xe điện hết được ưu tiên ở Trung Quốc Chứng khoán: CHỨNG KHOÁN QUÝ 4.2025 Kì 2 CN & MT: Địa chính trị mới của quá trình chuyển đổi xanh CN & MT: Phản Ứng Của Mỹ Trước "Đòn Đất Hiếm" Của Trung Quốc CN & MT: 2060-2100 BĐS:  “GÃ KHỔNG LỒ” NHẬT BẢN NOMURA ÂM THẦM RÓT TỶ USD VÀO VINHOMES & PHÚ MỸ HƯNG BĐS: Giờ G của bất động sản: Siêu dự án vẽ lại bản đồ đầu tư VH & TG: Nhật Bản giữa nghịch lý dân số già và làn sóng bài ngoại Tin tức: Chuyên gia hiến kế làm TOD nhanh SK & Đời Sống: Sôi động dịch vụ đêm nhờ gen Z SK & Đời Sống: 25–30% lực lượng lao động ở Việt Nam thuộc thế hệ Gen Z Tiền Tệ : Kinh tế quý 3 2025 Tiền Tệ : Ba lực đẩy âm thầm thay đổi kinh tế thế giới SK & Đời Sống: Ngũ hành luận về kinh tế và bất động sản Chứng khoán: Dự báo chứng khoán quý 4.2025 Chứng khoán: Nhìn lại dự báo VN-Index 2025: VCBS nổi bật với kịch bản sát thực tế Tiền Tệ : Câu lạc bộ nền kinh tế nghìn tỷ USD đang mở rộng — và châu Âu vừa có thành viên mới. Tiền Tệ : Kinh tế vn 2026 : vần đề cấp Bách SK & Đời Sống: 4 triệu người Sài Gòn: Làm cả đời cũng không mua nổi một căn nhà! SK & Đời Sống: Có nhà vẫn chuyển sống trên nhà thuyền, không lo ngập Tin tức: Cú hích từ Washington: tái cơ cấu mô hình tăng trưởng Chứng khoán: 2022-2025 thời điểm đu đáy 50- 100 điểm Chứng khoán: VN-Index tăng 767 điểm từ đáy, không ít cổ đông của 13 doanh nghiệp VN30 chưa thể ‘về bờ’ SK & Đời Sống: Chống nóng bằng hạ tầng Tiền Tệ : Sự kiện SCB – Trương Mỹ Lan: Cú sốc chấn động hệ thống Tiền Tệ : Kịch bản 2026: Khi lạm phát vượt 7% những ai sẽ bị nghiền nát, và ai trụ vững? SK & Đời Sống: BÍ MẬT TRƯỜNG THỌ CỦA NGƯỜI NHẬT: KHÔNG PHẢI THUỐC TIÊN – MÀ LÀ THÓi QUEN  NGÀN NĂM  VÀ LỐI SỐNG Thư Giản: 14 định luật ngầm BĐS: Đất ở ổn định 20 năm, không có khiếu kiện, tranh chấp có được cấp sổ đỏ hay không Tin tức: Ngân hàng KEXIM làm việc với tỉnh Long An Tin tức: “Thế giới không còn phẳng” BĐS: Dòng tiền đổ về vùng ven Tin tức: TOD giúp định hình lại không gian đô thị TP.HCM Thư Giản: Người đàn ông chi hơn 273 triệu đồng mua hòn đảo 99.000m2 để nghỉ hưu, 42 năm sau giá tăng lên 1.200 tỷ vẫn từ chối bán: "Thứ tôi muốn không phải là tiền" Tin tức: TỰ LỰC, TỰ CƯỜNG: CON ĐƯỜNG DUY NHẤT ĐỂ VIỆT NAM BƯỚC VÀO KỶ NGUYÊN MỚI DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO CỦA TỔNG BÍ THƯ TÔ LÂM Tin tức: Vinhomes, Novaland, Khang Điền, Nam Long, Phát Đạt… đang làm ăn ra sao? Tin tức: Tình trạng đình lạm(*) của thời đại hiện nay  Thư Giản: BỨC ẢNH CUỐI CÙNG GỬI VỀ TỪ SAO KIM 1982  VH & TG: Chuyện gì đang xảy ra ở Mỹ: Nghiên cứu mới cho thấy 25% người Mỹ giàu nhất chỉ sống thọ bằng 25% người nghèo nhất Tây Âu? Thư Giản: NGƯỜI HÀNG XÓM KHÔNG BÌNH THƯỜNG Thư Giản: Millennials - thế hệ kẹt giữa gen X và gen Z: Vì sao chúng ta khác biệt? Tin tức: Ông Trump bổ sung thuế với TQ, chứng khoán Thượng Hải, Thâm Quyến và Hồng Kông lao dốc VH & TG: Liệu Trump có gây ra “sự sụp đổ” thứ tám? VH & TG: Buồn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới: Dân số 1,4 tỷ người nhưng thiếu lao động trầm trọng ở cơ sở y tế nông thôn, bác sĩ lương tháng 3,4 triệu đồng, tự bỏ tiền túi mua thiết bị Tin tức: Ngẫm bài học tăng trưởng từ Trung Quốc và Ấn Độ Tin tức: Kinh tế Trung Quốc giai đoạn mới và hàm ý cho Việt Nam Tin tức: Ukraine 'khóa van', kỷ nguyên khí đốt của Nga tại châu Âu kết thúc VH & TG: NGỘ 12 LUẬT NHÂN QUẢ BẤT BIẾN TRONG CUỘC ĐỜI VH & TG: Tỷ phú Elon Musk nói thẳng 1 ĐIỀU càng cố tỏ ra hoàn hảo thì con người càng kém giá trị: Tránh được sớm sẽ giàu sớm Tin tức: Thế chiến thứ III đã bắt đầu? VH & TG: Đại lão Hòa thượng Hộ Tông Vansarakkhita (1893-1981) Tin tức: CÁI GIÁ CỦA CHIẾN TRANH 2024 2025 Tin tức: Thế giới đối mặt cùng lúc 5 căn nguyên của thảm họa và nguy cơ Thế chiến III CN & MT: "Báo động đỏ" về khí hậu VH & TG: Nghiên cứu 75 năm của ĐH Harvard: Đây là KIỂU NGƯỜI hạnh phúc nhất, không liên quan gì đến giàu sang, danh vọng! Tin tức: Phố nhậu xập xình nhất TPHCM ế vêu, chủ quán ngồi chờ… dẹp tiệm Tin tức:  2050 Nhân loại đang ở ngã ba đường Tin tức: 20 rủi ro toàn cầu lớn nhất năm 2024, suy thoái kinh tế và thời tiết cực đoan nằm top đầu VH & TG: Câu chuyện Chúa Giê Su ‘sang Phương Đông tu tập’ được kể lại ra sao? VH & TG: Henry Kissinger: Làm thế nào để tránh xảy ra Thế chiến 3? (P1) Tin tức: Dấu ấn ODA Nhật Bản tại Đồng bằng sông Cửu Long Tin tức: 9 vấn đề định hình nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2024: Từ lạm phát, tăng trưởng GDP đến TikTok, ChatGPT CN & MT: Năng lượng và biến đổi khí hậu Tin tức: Trật tự thế giới mới sẽ như thế nào 2025 2050 ? Tin tức: Trung Quốc chấm dứt 30 năm phát triển mạnh, hết thời làm mưa làm gió trên thế giới? CN & MT: Châu Âu: Thế thượng phong của ô tô điện - bao lâu nữa? Tin tức: Hệ lụy gì từ cuộc chiến mới ở Trung Đông? Tin tức: Khủng hoảng tại WTO và cảnh báo về sự phân mảnh của kinh tế toàn cầu Tin tức: Dự báo rủi ro lạm phát dai dẳng ở Mỹ Tin tức: Trump làm tổng thống Mỹ Thế giới bắt đầu thời kỳ cấu trúc lại trật tư thế giới The World Begins to Reorder Itself Tin tức: IMF: Triển vọng kinh tế thế giới mấy năm tới chỉ ở “hạng xoàng”
Bài viết
Lũ Lụt Miền Trung: Nguyên Nhân & Giải Pháp

    MỘT BÀI VIẾT THẦU ĐÁO - Rất dài nhưng quý - hãy đọc hết & suy ngẫm. Nếu thấy cần thiết hãy chia sẻ cho nhiều người cùng đọc. - Nguồn: FB Thành Nguyễn

    Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại của lũ lụt ở nước ta

    ===

    VÌ SAO MIỀN TRUNG CỨ MƯA LÀ LỤT?

    Miền Trung năm nào cũng lũ, nhưng những năm gần đây mức độ thiệt hại ngày càng nghiêm trọng. Không năm nào như năm nay. Mới vài tuần trước Hội An, Huế, Đà Nẵng nước lên ngập mái nhà chưa kịp rút hết thì giờ nước lại lên và lần này không chỉ từ Quảng Trị tới Hội An nữa mà cả nguyên một dải Nam Trung Bộ cũng đều mênh mông trong biển nước.

    Chắc sẽ có nhiều người đặt câu hỏi:

    Tại sao chỉ mưa vài ngày mà nhà cửa ngập tận nóc? Tại sao lũ ngày xưa không dữ như bây giờ? Và tại sao thủy điện lại luôn được nhắc đến khi xảy ra ngập lụt? Những hình ảnh ngập lụt luôn đi kèm với những hình ảnh xả lũ ào ạt.

    Nếu chỉ nhìn một nhân tố riêng lẻ như mưa nhiều, sạt lở đất, thủy điện xả lũ rồi gán nguyên nhân cho một trong số chúng thì sẽ đều là cách nhìn phiến diện.

    Để lý giải được nguyên nhân cho những gì đang xảy ra một cách toàn diện đầy đủ ta cần nhìn miền Trung như một hệ thống phức hợp với nhiều yếu tố liên kết với nhau, mỗi yếu tố thay đổi một chút cũng có thể làm cả hệ thống biến dạng.

    Chúng ta sẽ đi qua từng tầng, từng nguyên nhân từ thiên nhiên, con người đến hạ tầng để thấy lũ lụt miền Trung không phải đơn thuần là chuyện “thiên tai” mà còn có cả "nhân họa" nữa. Thực tế những gì chúng ta đang thấy hôm nay là hậu quả của nhiều năm lệch pha giữa hệ sinh thái và cách chúng ta can thiệp vào nó.

    1. Địa hình miền Trung: chiếc phễu hứng nước tự nhiên

    Miền Trung là một dải đất hẹp, một bên là biển, một bên là núi. Khoảng cách từ chân núi đến biển chỉ vài chục km. Hãy hình dung một chiếc phễu đặt nghiêng. Nước đổ xuống sẽ chảy thẳng ra đầu nhỏ rất nhanh. Theo logic đó thì với địa hình giống như chiếc phễu của Miền Trung ta sẽ thấy:

    Mưa từ núi đổ xuống gần như lập tức. Không có đồng bằng rộng để “giữ nước” như miền Tây hay sông Hồng. Sông ngắn, dốc, dòng chảy mạnh. Nghĩa là nước về nhanh hơn khả năng thoát, tạo ra lũ dồn và lũ quét. Đây là “bản chất tự nhiên” của vùng đất miền Trung dài và hẹp, núi ngay sát biển.

    Nhưng tự nhiên vốn có chế độ vận hành và điều hóa riêng của nó. Nếu nhìn lại lịch sử chúng ta sẽ thấy ngày xưa, dù mưa lớn vẫn ít khi ngập sâu như bây giờ. Vấn đề nằm ở những thay đổi chúng ta tạo ra.

    2. Rừng mất, tầng đệm hấp thu biến mất

    Nếu chiếc phễu nghiêng đó có tấm mút xốp lót phía trên, thì nước sẽ được thấm từ từ, giảm sốc. Rừng chính là tấm mút đó. Khi rừng dày, nước mưa được giữ lại trên tán lá và thấm vào đất rồi chảy xuống dần dần

    Nếu rừng bị khai thác quá mức, hoặc thay thế bằng rừng trồng kinh tế (cây non, tán thưa, đất nghèo), thì nước không còn “bị giữ lại”. Nó đổ thẳng xuống sông.

    Đất miền Trung lại rất mỏng. Khi mất rừng, mưa xuống là trôi bề mặt, chứ không thấm được. Giống như đổ nước lên nền xi măng nước tràn đi ngay.

    Kết quả: lũ đến nhanh, mạnh và bất thường.

    3. Sông bị thay đổi dẫn đến mất khả năng tự điều hòa

    Nguyên nhân bị sông bị thay đổi thì lý do chính là ở các hệ thống thủy điện và hồ thủy lợi.

    Hồi học cấp 2 mình nhớ các thày cô giáo dạy là thủy điện là một phát minh tuyệt vời và chỉ có lợi không có hại, nó là minh chứng cho việc con người cải tạo thiên nhiên vừa làm ra điện, vừa giúp trị thủy điều tiết dòng nước làm giảm lũ lụt. Và đã rất nhiều năm mình cũng tin vào điều đó mà không kiểm chứng lại thông tin cho đến sau này khi đọc báo thấy nhiều nước châu Âu và Mỹ người ta dỡ bỏ dần các công trình thủy điện để trả lại môi trường thì mới thắc mắc và đi tìm câu trả lời.

    Và kết quả là sau khi tìm hiểu thì mình biết rằng các nước phát triển bỏ thủy điện đã và đang dỡ bỏ thủy điện không phải vì họ “không cần điện nữa”, mà vì hiểu biết hệ thống của họ đã thay đổi. Họ phát hiện rằng thủy điện mang lại điện rẻ trước mắt nhưng gây chi phí hệ thống rất lớn về lâu dài. Khi tổng chi phí ấy vượt quá lợi ích, họ chọn tháo dỡ. Thủy điện cắt đứt dòng chảy tự nhiên, giữ phù sa, làm nước tù, nhiệt độ thay đổi.

    Nhiều nước nhận ra điều này khi thấy cá tuyệt chủng hoặc giảm 80–95%, sông mất khả năng tự làm sạch, đất ngập nước và rừng ven sông biến mất. Chi phí phục hồi hệ sinh thái còn lớn hơn chi phí vận hành thủy điện.

    Sông tự nhiên có ba chức năng quan trọng là mang nước, mang phù sa và tự đào sâu, tự bồi để ổn định lòng sông.

    Khi hệ thống thủy điện xây dựng dày đặc, những chức năng này bị phá vỡ. Phù sa bị giữ lại trong hồ, khiến lòng sông ở hạ du sâu hơn, yếu hơn. Bờ sông dễ sạt lở không còn phù sa bồi ruộng, dẫn tới đất bạc màu

    Tệ hơn, hồ chứa dần bị bồi lắng, giảm dung tích chứa nước. Khi mới xây thì dung tích hồ chứa rất lớn nhưng càng ngày theo thời gian phù sa không chảy theo dòng mà đọng lại trong hồ thành trầm tích chiếm dụng không gian lòng hồ dẫn đến dung tích chứa hồ bị thu hẹp lại. Khi mưa đến, hồ nhanh đầy hơn thì ban quản lý buộc phải xả nước nhanh hơn tạo ra dòng lũ nhân tạo dồn dập.

    Sông vốn có nhịp điệu tự nhiên của nó nhưng một khi bị khóa lại bằng đập, nó mất đi khả năng tự điều hòa. Khi phù sa không xuống được hạ du nó bờ sông bị xói, lòng sông sâu và khi chảy ra biển thì làm bờ biển lún, cầu cống, đường sá bị phá hủy nhanh. Ở Mỹ và châu Âu, nhiều cây cầu phải sửa liên tục chỉ vì các đập giữ trầm tích. Chi phí bảo trì này vượt xa tiền bán điện nên họ bỏ thủy điện.

    Thủy điện là công trình có vai trò hai mặt đem lại lợi ích lớn nhưng rủi ro hệ thống rất lớn.

    Nhiều nước phát triển nhận ra hồ chứa có giới hạn. Thời điểm mưa cực đoan và bão ngày càng khó dự đoán rủi ro vỡ đập ngày càng tăng, rủi ro xả lũ khẩn cấp gây thảm họa hậu quả nếu xảy ra sự cố là không thể chấp nhận được đối với dân cư đông đúc. Tháo dỡ đập sẽ làm giảm các tình huống rủi ro khẩn cấp đến mức thấp nhất.

    Nói thế này nhiều người nhầm rằng thủy điện gây lũ. Nguyên nhân sâu xa thì vẫn là từ mưa, lượng nước nhiều. Thực tế, bản thân thủy điện không tạo ra nước nhưng nó làm cho dòng nước trở nên hung dữ hơn. Quả thực thủy điện làm thay đổi cách nước đi qua hệ thống nên có thể làm cho lũ lụt trở nên trầm trọng hơn. Thông thường nếu mọi thứ vận hành theo tự nhiên khi có lũ nước sẽ tăng từ từ và có độ trễ lớn hơn khi chảy về đồng bằng, xuôi ra biển.

    Nếu không có đập nước thì đường đi của nước sẽ là: Nước mưa thấm vào đất chảy ra suối đổ ra sông. Quá trình này có thời gian trễ tự nhiên dài, nước lên từ từ, đỉnh lũ tăng dần.

    Còn đây là tình trạng của lũ có thủy điện: Nước dâng đột ngột, dồn một cục. Khi hồ đầy sẽ rơi vào tình thế lưỡng nan là

    Nếu xả ít thì có nguy cơ vỡ đập mà nếu xả nhiều thì sẽ ngập hạ du. Cuối cùng người ta thường buộc phải chọn “phương án ít tệ hơn” là xả nhiều. Và khi xả thì lưu lượng tăng đột biến làm nước đổ xuống trong vài giờ thay vì vài ngày tạo “cú sốc thủy lực” thay vì một quá trình từ tốn.

    Trong khoa học hệ thống, đây gọi là spike shock: cú đột biến phá vỡ mọi cân bằng.

    Tại sao thủy điện càng nhiều, lũ càng nặng?

    Vì các hồ chứa nối tiếp nhau theo chuỗi. Chỉ cần một hồ đầy và xả, hồ dưới cũng phải xả theo. Toàn bộ chuỗi hồ vận hành như một “dòng domino thủy lực”. Vùng hạ du là nơi đông dân nhất sẽ chịu tất cả hậu quả.

    5. Đô thị hóa bóp nghẹt mọi đường thoát nước

    Ngày xưa nước tràn ruộng, tràn ao, tràn cánh đồng, rồi mới vào nhà dân. Ngày nay bê tông hóa, nhà cửa san sát, ruộng biến thành khu dân cư, ao hồ bị san lấp, cống quá nhỏ so với lượng mưa mới. Nước không còn nơi tạm trú. Nó chỉ có một con đường duy nhất: tràn thẳng vào phố.

    Hệ thống thoát nước đô thị miền Trung vốn thiết kế theo dữ liệu khí hậu cũ, khi mưa cực đoan còn hiếm. Giờ khí hậu đã đổi nhưng hạ tầng thì chưa. Khi không gian hấp thu biến mất, lũ không còn “đi vòng được”, và mọi nơi thấp đều trở thành hố nước.

    6. Biển chặn đường nước bị dồn nghẽn hai chiều

    Các thành phố miền Trung đều nằm ở cửa sông. Khi mưa từ núi đổ xuống, triều biển dâng lên, gió mùa đẩy nước biển vào. Ta có hiện tượng kẹt hai đầu: nước từ thượng nguồn không thoát ra được, nước biển dâng lên chặn ngang như đóng một cái van. Cửa sông tắc nghẽn nước dâng đứng.

    Đây là lý do Đà Nẵng, Huế, Hội An… rất dễ ngập dù hệ thống thành phố hiện đại hơn các tỉnh khác.

    7. Biến đổi khí hậu: những trận mưa “không thuộc sách giáo khoa”

    Tần suất mưa cực đoan đang tăng. Ngày xưa một trận mưa 300–400 mm phải 10 năm mới gặp. Giờ 1 đến 2 năm lại xuất hiện. Nếu hệ thống thiết kế để chịu “trận lũ 10 năm”, nhưng mỗi năm lại có một trận tương tự, thì hệ thống chắc chắn vỡ. Biến đổi khí hậu không gây lụt trực tiếp. Nó làm mọi rủi ro có sẵn trở nên sắc bén và khó lường hơn.

    8. Tổng hợp lại: Vì sao miền Trung ngập nặng?

    Vì nhiều yếu tố lệch pha cùng lúc:

    Rừng suy yếu làm mất khả năng thấm. Đất trơ trọi làm nước trôi bề mặt. Sông bị chặn dẫn đến mất cân bằng phù sa. Thủy điện đầy nước mà không có lựa chọn khác luôn xả khẩn cấp khi có áp lực. Đô thị hóa phá hết vùng chứa nước và thủy triều biển dâng chặn đường thoát

    Càng ngày càng có nhiều cơn mưa cực đoan dồn toàn bộ năng lượng vào hệ thống đã suy. Lũ không còn là “nhiều nước”, mà là nhiều nước đi vào một hệ thống không còn chỗ cho nó. Hệ thống mất khả năng chống sốc, nên chỉ cần một tác nhân như mưa lớn là đủ gây thảm họa.

    GIẢI PHÁP NHƯ THẾ NÀO?

    Giải pháp dài hạn để giảm lũ miền Trung: chỉ có thể làm bằng tư duy hệ thống

    Muốn miền Trung hết cảnh cứ mưa là ngập, không thể sửa một chỗ. Phải “chỉnh lại cả dàn nhạc” từ rừng, đất, sông, hồ đến đô thị và biển. Mỗi nơi một chút, nhưng khi kết hợp thành mạng lưới, chúng tạo ra sức mạnh lớn hơn rất nhiều.

    1. Khôi phục “tấm mút” tự nhiên: rừng giữ nước, đất giữ nước.

    Nếu rừng là cái mút xốp thì ngược lại rừng trọc là nền xi măng. Muốn giảm lũ, bước đầu tiên phải làm cho nước thấm chậm lại.

    Các giải pháp căn cơ: phục hồi rừng tự nhiên thay vì chỉ trồng rừng kinh tế, tăng diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn ,xây “đê mềm” bằng cây cối và hệ sinh thái thay vì bê tông và hạn chế phá rừng làm nương, làm dự án ngắn hạn

    Hiệu quả không thấy ngay. Nhưng chỉ cần 5 đến 7 năm, đất vùng đồi núi sẽ tăng khả năng giữ nước gấp nhiều lần. Khi rừng khỏe, đất ẩm nước xuống sông chậm thì lũ sẽ thấp. Đây là vòng lặp giải nguy đầu tiên.

    2. Trả lại nhịp điệu tự nhiên cho sông

    Sông là một sinh vật sống. Nó đào, nó bồi đắp, nó uốn cong để tự điều hòa. Khi bị chặn bằng đập, nó mất chức năng đó.

    Giải pháp:

    Duy trì lượng xả đáy để đưa phù sa về hạ du, ưu tiên nạo vét hợp lý, khôi phục các nhánh sông cũ. Không bê tông hóa toàn bộ bờ sông, giữ không gian cho sông “thở”. Mở lại một số vùng trũng tự nhiên làm nơi chứa nước tạm thời. Sông được trả lại không gian thì lũ có chỗ tản sẽ làm đỉnh lũ giảm mạnh.

    3. Điều độ thủy điện theo “nguyên lý dòng chảy chậm”

    Hiện tại chúng ta vẫn còn cần thủy điện vì chưa đủ điều kiện thay thế như các nước phát triển nhưng cũng cần thay đổi cách vận hành bởi vì cách vận hành hiện nay giống như để hồ đầy gặp mưa lớn xả gấp cho kịp. Đây là cách dùng hồ chứa như một cái cốc tràn: dẫn tới cú sốc nước khổng lồ.

    Giải pháp hệ thống là

    Bắt buộc hạ mực nước hồ xuống trước mùa mưa (giảm 15–25% dung tích tối đa)

    Thiết lập quy trình xả sớm, xả nhỏ, xả theo nhịp tự nhiên

    Liên thông dữ liệu giữa các hồ theo chuỗi để tránh domino xả lũ. Mấu chốt không phải “xả ít hay nhiều”, mà là xả theo kiểu từ tốn, giống lũ tự nhiên. Dòng nước chảy từ tốn thì hạ du không vỡ vụn.

    Có hệ dự báo thời tiết chính xác tới từng giờ và từng lưu vực, cần sớm ứng dụng AI vào dự báo thời tiết, các nước khác đã có dự báo chính xác hơn nhiều khi áp dụng AI.

    4. Mở lại không gian cho đồng bằng: cần chỗ trữ nước khi lũ về

    Đồng bằng miền Trung hẹp, nhưng vẫn có những vùng trũng, ao hồ, đầm phá từng làm “túi chứa nước” tự nhiên. Khi đô thị hóa lột mất các vùng trũng đó, thì nước không có chỗ đứng.

    Giải pháp:

    Đào các “hồ sinh thái”, "hồ điều hòa" xen trong đô thị để chứa nước. Không san lấp ao hồ, mà kết nối chúng thành hệ thống chứa lũ.

    Khôi phục vùng ngập lũ tự nhiên (floodplain) đưa những khu dân cư trũng thấp vào kế hoạch giãn dân hoặc nâng nền

    Một thành phố có đủ không gian chứa nước thì lũ đến chỉ là “nước mưa nhiều”, không phải thảm họa.

    5. Thoát nước đô thị phải dựa trên nhận thức về tình hình khí hậu mới, không phải dựa trên nhận thức về tình trạng khí hậu cũ.

    Cống thoát nước ở nhiều TP miền Trung được thiết kế cho cường độ mưa của 30–40 năm trước. Nhưng khí hậu đã đổi nhanh hơn hạ tầng.

    Giải pháp:

    Nâng chuẩn thiết kế thoát nước theo mưa cực đoan 300–500 mm/24h

    Làm mương hở và hành lang thoát nước thay vì cống nhỏ

    Tăng diện tích bê tông thấm nước và vật liệu thấm

    Làm “đường thoát lũ” khẩn cấp trong đô thị

    Không có hệ thống thoát nước mới, mọi giải pháp khác chỉ chữa phần ngọn.

    6. Quản lý sông, rừng, hồ theo một mạng lưới duy nhất

    Lũ không đi theo ranh giới hành chính. Nó đi theo độ dốc, lưu vực và đường dòng chảy nhưng có một khó khăn là hiện nay:

    Rừng do lâm nghiệp quản, hồ do thủy điện quản còn lũ do chính quyền tỉnh xử lý. Chúng ta không có một mạng lưới chung. Đây là điểm nghẽn lớn nhất.

    Giải pháp:

    Lập cơ quan quản lý lưu vực thống nhất theo từng sông

    Hồ chứa được vận hành theo mục tiêu an toàn hệ thống, không chỉ theo doanh thu điện

    Dữ liệu thời tiết, mực nước, xả lũ kết nối realtime cho mọi bên

    Khi cả hệ thống nhìn chung 1 bản đồ, lũ sẽ dễ kiểm soát hơn rất nhiều.

    7. Chuẩn bị cho tương lai: mưa cực đoan sẽ còn tăng

    Biến đổi khí hậu làm miền Trung thành “điểm nóng mưa lớn ngắn hạn” của khu vực. Cần chấp nhận rằng mưa 300–400 mm/24h giờ đã là bình thường. Bão ít đi nhưng mưa sau bão mạnh hơn. Dải hội tụ nhiệt đới xuất hiện bất thường và chúng ta không thể dựa vào kinh nghiệm cũ để đoán lũ mới

    Giải pháp:

    Xây bản đồ rủi ro nước theo năm, theo mùa. Có hệ thống cảnh báo sớm từng giờ mô phỏng lũ bằng mô hình số 3D. Cũng cần đưa giáo dục an toàn nước vào trường học để nâng cấp dần kỹ năng "sống chung với lũ" cho người dân để không ai bị bất ngờ.

    Lũ không bao giờ biến mất. Nhưng thiệt hại có thể giảm xuống 10 lần nếu chuẩn bị đúng cách.

    Tổng kết lại nguyên nhân của tình trạng hiện nay là

    Thiên tai + Hệ thống suy kiệt dễ tổn thương = Thảm họa.

    Nhưng chúng ta vẫn có lựa chọn khác nếu hành động đúng.

    Thiên tai + Hệ thống khỏe = Thử thách có thể vượt qua

    Nói tóm lại là: Muốn bớt lũ, phải thuận theo tự nhiên, theo ông trời. Ngôn ngữ hệ thống gọi là phải bớt lệch pha với tự nhiên, cố gắng đồng bộ với hệ sinh thái.

    ---

    Dưới đây là tóm tắt và phân tích các điểm chính trong bài viết để mọi người dễ nắm bắt, cùng với những suy ngẫm về tính cần thiết của các giải pháp.


    🧐 Tóm Tắt & Phân Tích Bài Viết: Vì Sao Miền Trung Cứ Mưa Là Lụt?

    Bài viết đã trình bày một cách hệ thống các nguyên nhân khiến lũ lụt miền Trung ngày càng nghiêm trọng, kết hợp giữa thiên tainhân họa (do can thiệp của con người vào hệ sinh thái).

    I. 🌪️ Nguyên Nhân Gốc Rễ (Thiên Nhiên & Mất Cân Bằng Sinh Thái)

    STT Nguyên Nhân Phân Tích & Hậu Quả
    1. Địa hình "Chiếc Phễu" Dải đất hẹp, núi sát biển, sông ngắn, dốc. Nước đổ xuống nhanh, tạo lũ dồnlũ quét (Bản chất tự nhiên).
    2. Rừng Mất (Mất Tấm Mút) Rừng bị khai thác hoặc thay thế bằng rừng kinh tế thưa thớt. Rừng là tầng đệm hấp thu tự nhiên, giữ nước. Mất rừng: nước chảy thẳng, không thấm, lũ đến nhanh và mạnh.
    3. Sông Mất Khả Năng Tự Điều Hòa Do hệ thống thủy điện dày đặc chặn dòng chảy tự nhiên (mang nước, mang phù sa, tự đào sâu/bồi đắp).
    4. Tác Động của Thủy Điện Giữ phù sa: làm lòng sông hạ du sâu, yếu, bờ dễ sạt lở. Bồi lắng hồ chứa: giảm dung tích trữ nước. Khi mưa lớn, buộc phải xả gấp, tạo "dòng domino thủy lực""cú sốc thủy lực" (spike shock) làm lũ hạ du trầm trọng.

    II. 🏘️ Nguyên Nhân Hạ Tầng & Đô Thị Hóa

    STT Nguyên Nhân Phân Tích & Hậu Quả
    5. Đô thị hóa bóp nghẹt Bê tông hóa, san lấp ruộng đồng, ao hồ (vùng chứa nước tạm thời). Nước không có chỗ tản, tràn thẳng vào phố.
    6. Biển chặn đường thoát Các thành phố ở cửa sông, khi lũ đổ xuống gặp thủy triều biển dâng (hoặc gió mùa) chặn ngang, nước không thoát được, gây ngập sâu.
    7. Biến đổi khí hậu Tăng tần suất mưa cực đoan ("mưa không thuộc sách giáo khoa" 300–400 mm/24h). Hệ thống được thiết kế cho khí hậu cũ, không chịu nổi cường độ mưa mới.

    💡 Giải Pháp Hướng Tới (Tư Duy Hệ Thống)

    Bài viết không chỉ nêu vấn đề mà còn đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược, tập trung vào việc "đồng bộ với hệ sinh thái""chỉnh lại cả dàn nhạc".

    • 1. Khôi phục "Tấm Mút" (Rừng & Đất): Phục hồi rừng tự nhiên, tăng rừng phòng hộ đầu nguồn để nước thấm chậm lại, giảm đỉnh lũ.

    • 2. Trả lại nhịp điệu cho Sông: Duy trì xả đáy để đưa phù sa về hạ du, nạo vét hợp lý, giữ không gian cho sông "thở", mở lại các vùng trũng làm nơi chứa nước tạm thời.

    • 3. Điều độ Thủy Điện (Nguyên lý Dòng chảy chậm):

      • Bắt buộc hạ mực nước hồ trước mùa mưa (dự phòng dung tích).

      • Thiết lập quy trình xả sớm, xả nhỏ, xả theo nhịp tự nhiên.

      • Liên thông dữ liệu giữa các hồ trong chuỗi để tránh domino xả lũ.

    • 4. Mở lại không gian cho Đồng Bằng: Đào "hồ sinh thái", "hồ điều hòa" trong đô thị; khôi phục vùng ngập lũ tự nhiên (floodplain).

    • 5. Nâng cấp Thoát nước Đô thị: Thiết kế cống theo chuẩn mưa cực đoan mới (300–500 mm/24h), dùng vật liệu thấm nước, làm mương hở và "đường thoát lũ" khẩn cấp.

    • 6. Quản lý Mạng lưới Thống nhất: Lập cơ quan quản lý lưu vực theo từng sông (thay vì rừng do lâm nghiệp, hồ do thủy điện, lũ do tỉnh quản lý).

    • 7. Chuẩn bị cho Tương lai: Xây bản đồ rủi ro lũ, hệ thống cảnh báo sớm từng giờ (ứng dụng AI), và giáo dục kỹ năng "sống chung với lũ".


    🙏 Lời Kết: Hành Động để Vượt Qua Thử Thách

    Bài viết kết luận một cách mạnh mẽ:

    Thiên tai + Hệ thống suy kiệt dễ tổn thương = Thảm họa.

    Thiên tai + Hệ thống khỏe = Thử thách có thể vượt qua.

    Nó nhấn mạnh rằng lũ không biến mất, nhưng thiệt hại có thể giảm đi rất nhiều nếu chúng ta ngừng can thiệp một cách cục bộ và bắt đầu hành động dựa trên "tư duy hệ thống""thuận theo tự nhiên". Việc chia sẻ và lan tỏa những kiến thức này là rất cần thiết để nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy các quyết sách dài hạn.

    Theo Gemini

    THỐNG KÊ TRUY CẬP
    • Đang online 34
    • Truy cập tuần 3645
    • Truy cập tháng 3645
    • Tổng truy cập 463954