Mỹ đã ‘giúp’ Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất như thế nào?

22 Trần Quốc Toản, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Tp.HCM
Tiêu điểm
VH & TG: China’s Pet Parents Choose ‘Fur Kids’ Over Human Children Tiền Tệ : Kinh tế - Chính trịKinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần C) Tiền Tệ : Kinh tế - Chính trị Kinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần B) Tiền Tệ : Kinh tế Việt Nam từ 2010 đến 2023 và con đường phía trước (phần A) CN & MT: Chống biến đổi khí hậu: Càng già càng hay CN & MT: Nước Mỹ vận hành chương trình tài trợ khoa học cho doanh nghiệp nhỏ ra sao? Tin tức: ‘Ông lớn’ năng lượng Hàn Quốc sắp khởi công nhà máy điện LNG 3 tỷ USD tại Long An BĐS: NÊN ĐẦU TƯ HAY ĐỨNG NGOÀI QUAN SÁT? BĐS: Bất Động Sản Thương Mại đối mặt năm Định Mệnh SK & Đời Sống:  BƯỚC ĐỂ MỞ MỘT QUÁN CAFE CÓC "ÍT VỐN, NHIỀU LỜI" SK & Đời Sống: Con người, nếu không có tiền! VH & TG: Chúng ta đang sống trong một Thế Giới đang đảo chiều VH & TG: KHI NÀO THÌ TRUNG QUỐC ĐÁNH ĐÀI LOAN? [Phần 2] VH & TG: KHI NÀO THÌ TRUNG QUỐC ĐÁNH ĐÀI LOAN? [Phần 1] VH & TG: Nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Thuỵ Kha  SK & Đời Sống: Vì sao nhiều người trúng giải độc đắc giàu nhanh nhưng lại dễ “tan cửa nát nhà”, rơi vào bi kịch nghèo vẫn hoàn nghèo? VH & TG: Giáo sư Vũ Minh Khương: Học hỏi từ 7 chữ S của Singapore BĐS: Giá căn hộ TP.HCM tăng tới 40%: Cạn nguồn cung, giá bán lập kỷ lục mới VH & TG: MỘT THỜI ĐẠI ĐANG CÁO CHUNG VH & TG: Các nhà tài phiệt Mỹ là gót chân Achilles của Trump Tin tức: Xã hội TP.HCM đầu tư mạnh 8 công trình chiến lược kết nối với Long An Tin tức: TẢN MẠN CUỐI TUẦN: ĐIỀU KHÁC BIỆT  Tin tức: TPHCM xây thêm 7 tuyến metro sau khi Metro số 1 khánh thành VH & TG: Ukraine: Khi đồng minh tháo chạy? BĐS: Bất động sản 2025: Tồn kho cao thì lo, tồn kho thấp chưa chắc đã mừng Tin tức: Phố nhậu "bờ kè" TPHCM vắng khách, nhân viên thấp thỏm sợ bị đuổi việc CN & MT: (I) GEOFFREY HINTON: CHA ĐỠ ĐẦU CỦA TRÍ TUỆ NHÂN TẠO, VÀ CON ĐƯỜNG DẪN ĐẾN GIẢI NOBEL CN & MT: Trung Quốc chế tạo pin hạt nhân hoạt động hơn 100 năm không cần sạc? BĐS: Sẽ chuyển gần 4.000 căn hộ tái định cư tại Thủ Thiêm sang nhà ở thương mại CN & MT: Kỹ sư máy tính từng ở hang ổ lừa đảo thốt lên: "Công nghệ của chúng tiên tiến hơn những gì tôi từng biết” SK & Đời Sống: Hỏi DeepSeek, ChatGPT "Đang thất nghiệp làm gì để kiếm ra tiền": AI phân tích kỹ càng, đưa ra câu trả lời cực bất ngờ khiến nhiều người tỉnh ngộ VH & TG: Tác động từ sự trở lại của chính trị bộ lạc dưới thời Tổng thống Trump BĐS: NHỮNG CÚ SỐC ĐẦU TƯ: KHI BẤT ĐỘNG SẢN KHÔNG DỄ ĂN NHƯ BẠN NGHĨ! BĐS: Bất động sản tỉnh nhưng giá ngang với TP.HCM BĐS: Khốn khổ vì giá thuê căn hộ tăng cao VH & TG: Sự kết thúc của toàn cầu hóa như chúng ta biết BĐS: Dòng tiền đầu tư bất động sản dịch chuyển ra vùng ven VH & TG: Quản trị nhà nước kiểu Trung Quốc: Vừa tập quyền, vừa tản quyền Tin tức: Cựu Thống đốc Ngân hàng TW Anh quốc vừa lên làm Thủ tướng Canada thay ông Trudeau! Tin tức: Tình hình kinh tế Mỹ ngày càng khó lường Tin tức: Học giả Thái Lan: Vai trò dẫn dắt ASEAN và vị thế toàn cầu lớn hơn của Việt Nam CN & MT: Năng lượng tái tạo toàn cầu vào năm 2027 trong Báo cáo Điện lực 2025 của IEA CN & MT: Mỹ để mắt tới chương trình chiến đấu cơ thế hệ mới của châu Âu - Nhật Bản VH & TG: Thế kỷ 21: Quân đội Mỹ có đang mắc kẹt trong tư duy lỗi thời? Tin tức: Mỹ đã ‘giúp’ Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất như thế nào? BĐS: Đấu giá 3.790 căn hộ tái định cư bỏ trống tại Thủ Thiêm Tin tức: Thương chiến toàn cầu leo thang Thư Giản: NĂM CHỮ CỦA NGƯỜI XƯA Chứng khoán: Chứng khoán Việt Nam sau tròn 3 năm sau lập đỉnh lịch sử: Có thêm gần 5 triệu tài khoản, VN-Index “bốc hơi” 300 điểm BĐS: TP.HCM: Nhiều dự án tái khởi động dự kiến có giá bán tăng gấp 2-3 lần giá cũ BĐS: Nhìn lại lịch sử các chu kì tăng trưởng, chuyên gia dự báo bất ngờ về bức tranh bất động sản năm 2025 BĐS: Novaland – khi gã khổng lồ bị quật ngã : Nếu không sửa luật, dự án bất động sản sẽ tắc trong 10 năm tới CN & MT: Nhật Bản cam kết đầu tư 20 tỷ đô la vào năng lượng sạch tại Việt Nam VH & TG: Singapore - trung tâm R&D hàng đầu thế giới SK & Đời Sống: Thử luận cách chữa huyết áp CAO và THẤP: Tin tức: Ông Trump bổ sung thuế với TQ, chứng khoán Thượng Hải, Thâm Quyến và Hồng Kông lao dốc CN & MT: Đất hiếm là gì mà sao Mỹ lại cần nó? VH & TG: Sự suy giảm tương đối vị thế của Mỹ trong thập niên đầu thế kỷ XXI VH & TG: Liệu Trump có gây ra “sự sụp đổ” thứ tám? VH & TG: The Death And Rebirth Of Europe VH & TG: TRUNG QUỐC/HOA KỲ: CHU KÌ MỚI CỦA CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI SẼ ĐƯA CHÚNG TA VỀ ĐÂU? SK & Đời Sống: 60 TUỔI TRỞ LÊN, BẠN DỰA VÀO AI?  SK & Đời Sống: 10 BÀI HỌC "NHỚ ĐỜI" KHI MỞ QUÁN CỦA MẸ TÔI VÀ ANH HÀNG XÓM SK & Đời Sống: Gen Z là gì? Suy nghĩ, sở thích có khác gì so với Gen X, Y? VH & TG: Khi thế giới tuyên chiến với tệ quan liêu BĐS: Thị trường cho thuê nhà phố tại TP.HCM đang trải qua đợt giảm giá mạnh BĐS: LONG AN – MIỀN ĐẤT HỨA HAY MIỀN ĐẤT GỒNG? BĐS: “MẮC NGHẸN” VỚI CĂN SHOP HOUSE MUA 18 TỶ, CHO THUÊ 20 TRIỆU CN & MT: Những "nạn nhân đầu tiên" của AI tại nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á: Gần 30% lao động sẽ bị giảm lương, nguy cơ thất nghiệp cao, chỉ có 4 ngành "lên ngôi" SK & Đời Sống: Đắm chìm trong 10 quán cà phê Quận 3 yên tĩnh cho “chạy deadline” CN & MT: Quán cà phê robot cho phép làm việc từ xa SK & Đời Sống: NHỮNG TÍN HIỆU ĐÁNG LO TỪ THỊ TRƯỜNG TIÊU DÙNG 2025 SK & Đời Sống:  SAI LẦM CH.ẾT NGƯỜI KHI LỰA CHỌN MẶT BẰNG KHIẾN QUÁN PHÁ SẢN BĐS: Năm 2025: Chưa thể mua nhà ở BĐS: ĐẦU TƯ BĐS VEN TPHCM - ĐỊA PHƯƠNG NÀO NGON NHẤT ??? BĐS: Hết thời ôm đất nông nghiệp chờ hạ tầng? BĐS: "Làn sóng" tăng giá bất động sản 2025 sẽ "rời" nội đô lan ra vùng ven? Thư Giản: Bức thư của nhà khoa học Newton năm 1704 tiên đoán về ngày tận thế SK & Đời Sống: Người Việt đang nghèo đi với tốc độ quá nhanh  CN & MT: Công nghệ thời "hướng Trump" BĐS: KẾ HOẠCH KINH DOANH BẤT ĐỘNG SẢN CỦA CÁC CHỦ ĐẦU TƯ TRONG NĂM 2025 VH & TG: Buồn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới: Dân số 1,4 tỷ người nhưng thiếu lao động trầm trọng ở cơ sở y tế nông thôn, bác sĩ lương tháng 3,4 triệu đồng, tự bỏ tiền túi mua thiết bị Tin tức: Ngẫm bài học tăng trưởng từ Trung Quốc và Ấn Độ BĐS: Năm 2025, giá chung cư chưa thể hạ nhiệt? Thư Giản: Ước vọng thay đổi Thư Giản: 34 LỜI DẠY CỦA LÃO TỬ Thư Giản: Elon Musk bật mí 6 PHƯƠNG PHÁP HỌC độc đáo, làm việc 1 năm bằng người khác làm 8 năm: Thú vị nhất là QUY TẮC 2 PHÚT Tin tức: Kinh tế Trung Quốc giai đoạn mới và hàm ý cho Việt Nam Tiền Tệ : TP. Hồ Chí Minh: Tiền gửi vào hệ thống ngân hàng đạt hơn 4 triệu tỷ đồng Tiền Tệ : Mô hình kinh tế hiện đại đã thất bại như thế nào? Thư Giản: Nhìn lại thế giới 2024 và dự đoán tương lai Thư Giản: Ở Sài Gòn rất dễ sống phải không? Tin tức: Ukraine 'khóa van', kỷ nguyên khí đốt của Nga tại châu Âu kết thúc Thư Giản: Ngắm nhìn "hẻm xanh" giữa lòng đô thị Tiền Tệ : Chính sách tiền tệ năm 2025 sẽ đối mặt với không ít thách thức BĐS: Thị trường bất động sản năm 2024: Hai thái cực ở hai đầu đất nước BĐS: Người trong cuộc bất ngờ “chỉ điểm” diễn biến mới của thị trường địa ốc đầu năm 2025 Thư Giản: Đường Cao Thắng một thời tuổi trẻ Chứng khoán: VinaCapital: 2025 có thể là năm biến động đối với thị trường chứng khoán và nền kinh tế Tiền Tệ : Quyết định hạ lãi suất của Fed có thể 'giáng đòn' lên hàng loạt NHTW trên toàn cầu như thế nào? VH & TG: NGỘ 12 LUẬT NHÂN QUẢ BẤT BIẾN TRONG CUỘC ĐỜI Chứng khoán: "Chỉ báo Warren Buffett" cao chưa từng có trong lịch sử, gióng hồi chuông cảnh báo nhà đầu tư về mối nguy của TTCK Mỹ Chứng khoán: Chủ tịch FiinGroup: Hầu hết đầu tư cá nhân đang chịu lỗ VH & TG: Tỷ phú Elon Musk nói thẳng 1 ĐIỀU càng cố tỏ ra hoàn hảo thì con người càng kém giá trị: Tránh được sớm sẽ giàu sớm Chứng khoán: Nỗi buồn chưa từng có của thị trường chứng khoán Việt Nam: Con số kỷ lục trong hơn 24 năm hoạt động Tin tức: Thế chiến thứ III đã bắt đầu? Chứng khoán: La Nina hoạt động mạnh từ tháng 8, mưa nhiều chưa từng có, cổ phiếu ngành điện ra sao? Chứng khoán: Thời hoàng kim của chứng khoán Việt Nam 2007 VH & TG: Đại lão Hòa thượng Hộ Tông Vansarakkhita (1893-1981) Tin tức: CÁI GIÁ CỦA CHIẾN TRANH 2024 2025 Tin tức: Thế giới đối mặt cùng lúc 5 căn nguyên của thảm họa và nguy cơ Thế chiến III CN & MT: "Báo động đỏ" về khí hậu VH & TG: Nghiên cứu 75 năm của ĐH Harvard: Đây là KIỂU NGƯỜI hạnh phúc nhất, không liên quan gì đến giàu sang, danh vọng! Tin tức: Phố nhậu xập xình nhất TPHCM ế vêu, chủ quán ngồi chờ… dẹp tiệm Tin tức:  2050 Nhân loại đang ở ngã ba đường Tin tức: 20 rủi ro toàn cầu lớn nhất năm 2024, suy thoái kinh tế và thời tiết cực đoan nằm top đầu VH & TG: Câu chuyện Chúa Giê Su ‘sang Phương Đông tu tập’ được kể lại ra sao? SK & Đời Sống: Giáo sư từng đoạt giải Nobel suốt đời tuân theo 6 điều, bảo sao sống thọ 101 tuổi: Tập thể dục hay uống nước cũng gác lại sau VH & TG: Henry Kissinger: Làm thế nào để tránh xảy ra Thế chiến 3? (P1) CN & MT: Dự báo của Yuval Noal Harari về những biến đổi chính trị - xã hội trong thời đại số và những giải pháp cho xã hội tương lai Tin tức: Dấu ấn ODA Nhật Bản tại Đồng bằng sông Cửu Long CN & MT: Làm cây thông đứng giữa trời mà… lo Tin tức: 9 vấn đề định hình nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2024: Từ lạm phát, tăng trưởng GDP đến TikTok, ChatGPT CN & MT: Năng lượng và biến đổi khí hậu CN & MT: Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi ngành bán lẻ Tin tức: Trung Quốc chấm dứt 30 năm phát triển mạnh, hết thời làm mưa làm gió trên thế giới? CN & MT: Châu Âu: Thế thượng phong của ô tô điện - bao lâu nữa? CN & MT: Ai là tác nhân chính gây biến đổi khí hậu? Tin tức: Hệ lụy gì từ cuộc chiến mới ở Trung Đông? CN & MT: Kỷ nguyên bùng nổ AI: Linh hồn của thời kỳ Siliconomy Tin tức: Khủng hoảng tại WTO và cảnh báo về sự phân mảnh của kinh tế toàn cầu Tin tức: Dự báo rủi ro lạm phát dai dẳng ở Mỹ Tin tức: Trump làm tổng thống Mỹ Thế giới bắt đầu thời kỳ cấu trúc lại trật tư thế giới The World Begins to Reorder Itself Tin tức: IMF: Triển vọng kinh tế thế giới mấy năm tới chỉ ở “hạng xoàng” CN & MT: Nếu Trái đất nóng hơn 2,5 độ so với thời tiền công nghiệp, ĐBSCL sẽ gặp nguy cơ CN & MT: Diễn biến đáng lo ở Nam Cực
Bài viết
Mỹ đã ‘giúp’ Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất như thế nào?

    Chiến tranh thương mại là một cách hữu hiệu để người Mỹ có thể kìm hãm sự lớn mạnh của nền kinh tế Trung Quốc. Chỉ trong vòng ba thập niên, Trung Quốc đã trỗi dậy đe dọa vị trí số 1 của Mỹ, tuy nhiên nếu nhìn lại quá khứ, sự trỗi dậy của Trung Quốc thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có sự góp phần không nhỏ công sức của người Mỹ.

    Trước năm 1978, nền kinh tế Trung Quốc vận hành theo mô hình kinh tế tập trung, trong đó khu vực tư nhân bị kiểm soát chặt chẽ, thương mại quốc tế gần như đóng cửa và mọi hoạt động kinh tế chủ yếu do nhà nước điều phối. Sự thiếu vắng dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI), cùng với công nghệ lạc hậu và năng suất lao động thấp, khiến Trung Quốc tụt hậu xa so với các nền kinh tế công nghiệp hóa đang phát triển mạnh mẽ ở châu Á, GDP bình quân đầu người chỉ đạt 156 đô la Mỹ, một con số rất thấp so với các quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc (1.405 đô la) hay Nhật Bản (9.012 đô la), phản ánh tình trạng trì trệ kéo dài của nền kinh tế.

    Bước ngoặt mang tính đột phá chính là việc Mỹ trao cho Trung Quốc Quy chế tối huệ quốc (MFN), lần đầu tiên được áp dụng dưới thời Tổng thống Ronald Reagan vào những năm 1980. Việc hưởng quy chế này đã mở ra cánh cửa cho hàng loạt thỏa thuận thương mại và đầu tư, giúp Trung Quốc nhận được mức thuế quan ưu đãi, tương đương với các đối tác thương mại quan trọng của Mỹ. Không dừng lại ở đó, vai trò của Mỹ còn mở rộng sang đầu tư FDI và chuyển giao công nghệ, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi Trung Quốc từ một nền kinh tế khép kín sang trung tâm sản xuất và xuất khẩu hàng đầu thế giới.

    Những điều kiện thuận lợi mà Mỹ trao cho Trung Quốc

    Từ những năm 1980, Mỹ đã thực thi chính sách thương mại ưu đãi đối với Trung Quốc khi tiếp tục duy trì MFN. Với quy mô tiêu dùng lớn nhất thế giới, Mỹ đã trở thành đích đến lý tưởng cho hàng hóa Trung Quốc, từ dệt may, đồ gia dụng cho đến các mặt hàng linh kiện điện tử. Việc tận dụng hiệu quả thị trường rộng lớn này đã giúp Trung Quốc nhanh chóng mở rộng quy mô sản xuất và gia tăng xuất khẩu hàng hóa. Giai đoạn năm 2000-2018, kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ đã tăng vọt từ 52,2 tỉ đô la lên gần 480 tỉ đô la, minh chứng rõ nét cho sự bùng nổ xuất khẩu trước khi xảy ra chiến tranh thương mại.

    Bên cạnh các ưu đãi thương mại, Trung Quốc còn tận dụng triệt để dòng vốn FDI từ các tập đoàn Mỹ. Vào đầu thập niên 1980, Trung Quốc có lợi thế cạnh tranh vượt trội về chi phí lao động, đặc biệt trong các ngành sản xuất thâm dụng lao động như lắp ráp ô tô, linh kiện điện tử. Nhận thấy cơ hội có thể giảm thiểu chi phí sản xuất, hàng loạt tập đoàn hàng đầu của Mỹ như General Motors, Intel, Microsoft, Apple đã mở rộng đầu tư vào Trung Quốc thông qua việc xây dựng nhà máy, thành lập liên doanh và ký kết các thỏa thuận hợp tác.

    Sự hậu thuẫn từ Mỹ và hệ thống thương mại quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi để Trung Quốc không chỉ vươn lên thành “công xưởng thế giới” mà còn từng bước kiểm soát các chuỗi cung ứng quan trọng, từ sản xuất linh kiện, lắp ráp đến xuất khẩu.

    Cột mốc chuyển mình xảy ra vào năm 2001 khi Trung Quốc chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Trước đó, Trung Quốc đã tiến hành hàng loạt cải cách sâu rộng nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của WTO, bao gồm cắt giảm thuế nhập khẩu, mở cửa thị trường và minh bạch hóa chính sách thương mại.

    Mỹ, dưới thời Tổng thống Mỹ Bill Clinton, đóng vai trò quan trọng trong việc vận động các quốc gia thành viên WTO chấp thuận tư cách thành viên cho Trung Quốc. Washington tin rằng việc hội nhập của Trung Quốc vào nền kinh tế toàn cầu không chỉ giúp nước này phát triển mà còn mang lại lợi ích cho doanh nghiệp Mỹ thông qua việc mở rộng thị trường tiêu thụ và nguồn cung ứng lao động giá rẻ.

    Gia nhập WTO đánh dấu bước ngoặt lớn đối với Trung Quốc khi hàng hóa nước này được hưởng các ưu đãi thuế quan trên phạm vi toàn cầu. Xuất khẩu tăng trưởng bùng nổ, giúp Trung Quốc tích lũy nguồn dự trữ ngoại tệ khổng lồ, từ đó đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng, giáo dục và nghiên cứu phát triển (R&D). Sự hậu thuẫn từ Mỹ và hệ thống thương mại quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi để Trung Quốc không chỉ vươn lên thành “công xưởng thế giới” mà còn từng bước kiểm soát các chuỗi cung ứng quan trọng, từ sản xuất linh kiện, lắp ráp đến xuất khẩu.

    Nhìn lại quá trình phát triển này, có thể thấy rằng sự trỗi dậy của Trung Quốc không phải là một hiện tượng đơn thuần mà là kết quả của sự kết hợp giữa chính sách thương mại ưu đãi, dòng vốn FDI từ Mỹ, những lợi thế về chi phí lao động và năng lực sản xuất. Những yếu tố này đã giúp Trung Quốc từng bước củng cố vị thế, từ một nền kinh tế phụ thuộc vào lao động giá rẻ trở thành một cường quốc sản xuất với sức ảnh hưởng toàn cầu. Tuy nhiên, không phải quốc gia nào nhận được dòng vốn FDI từ nước ngoài cũng có thể vượt qua được định mệnh gia công để có thể vươn lên làm chủ công nghệ để xây dựng thương hiệu sản xuất và xa hơn nữa là một nền công nghệ phát triển sau này.

    Trung Quốc đã làm gì để hấp thụ công nghệ FDI từ Mỹ

    Ngay từ khi bắt đầu công cuộc “cải cách và mở cửa” vào cuối thập niên 1970, Trung Quốc đã triển khai một chiến lược rõ ràng nhằm thu hút dòng vốn FDI và tận dụng công nghệ tiên tiến từ phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Khác với nhiều quốc gia đang phát triển chỉ đơn thuần chào mời FDI mà không có cơ chế kiểm soát, Trung Quốc đã xây dựng một hệ thống chính sách chặt chẽ nhằm đảm bảo rằng mỗi khoản đầu tư từ nước ngoài không chỉ mang lại vốn mà còn phải đi kèm với chuyển giao công nghệ, quy trình sản xuất và năng lực quản trị tiên tiến. Chiến lược “đổi thị trường lấy công nghệ” này đặc biệt thành công trong các ngành công nghiệp trọng điểm như ô tô, hàng không, điện tử.

    Trung Quốc đã xây dựng một hệ thống chính sách chặt chẽ nhằm đảm bảo rằng mỗi khoản đầu tư từ nước ngoài không chỉ mang lại vốn mà còn phải đi kèm với chuyển giao công nghệ, quy trình sản xuất và năng lực quản trị tiên tiến. Chiến lược “đổi thị trường lấy công nghệ” này đặc biệt thành công trong các ngành công nghiệp trọng điểm như ô tô, hàng không, điện tử.

    Một trong những chính sách đặc biệt mà Trung Quốc áp dụng là yêu cầu các doanh nghiệp nước ngoài phải thiết lập liên doanh với doanh nghiệp nhà nước (SOE) hoặc doanh nghiệp nội địa nếu muốn tiếp cận thị trường Trung Quốc. Trong nhiều trường hợp, Trung Quốc đặt ra các điều kiện nghiêm ngặt, yêu cầu các tập đoàn đa quốc gia phải cung cấp tài liệu kỹ thuật, chia sẻ bí quyết sản xuất và đào tạo nhân sự địa phương. Bên cạnh đó, áp dụng tỷ lệ nội địa hóa đối với các doanh nghiệp nước ngoài khi yêu cầu họ sử dụng linh kiện và nguyên liệu từ nhà cung cấp trong nước. Điều này buộc các tập đoàn Mỹ phải phát triển chuỗi cung ứng ngay tại Trung Quốc, tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp nội địa.

    Nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, Chính phủ Trung Quốc đã xây dựng và phát triển hàng loạt đặc khu kinh tế như Thâm Quyến, Chu Hải, Hạ Môn với chính sách thuế ưu đãi, thủ tục tinh gọn và hạ tầng hiện đại. Những khu vực này nhanh chóng trở thành điểm đến lý tưởng cho các tập đoàn công nghệ Mỹ, giúp họ thuận lợi xây dựng nhà máy và trung tâm R&D. Foxconn đã nhanh chóng thiết lập các hợp đồng chiến lược với các công ty công nghệ này: họ chịu trách nhiệm thiết kế sản phẩm, đưa ra các yêu cầu khắt khe về chất lượng, tiến độ sản xuất và tốc độ xuất xưởng.

    Trong khi đó, Foxconn đảm nhiệm toàn bộ quy trình sản xuất, lắp ráp, đóng gói và logistics. Xung quanh các nhà máy Foxconn là hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ, gồm các doanh nghiệp cung ứng linh kiện, kiểm định chất lượng và dịch vụ hậu cần. Mô hình này giúp tối ưu chuỗi cung ứng, đẩy nhanh tiến độ sản xuất và tạo nền tảng ban đầu cho các doanh nghiệp nội địa được tiếp cận và làm chủ công nghệ hiện đại.

    Tận dụng nguồn vốn dồi dào từ xuất khẩu và FDI, các doanh nghiệp Trung Quốc đẩy mạnh mua lại các công ty phương Tây, đặc biệt trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế, để sở hữu bằng sáng chế và bí quyết kỹ thuật. Chiến lược này giúp họ đẩy nhanh quá trình nội địa hóa, làm chủ công nghệ cốt lõi và giảm phụ thuộc nước ngoài. Đồng thời, Chính phủ Trung Quốc triển khai chương trình Made in China 2025, tập trung phát triển các ngành mũi nhọn như bán dẫn, hàng không, robot, xe điện và công nghệ cao. Nhà nước rót ngân sách lớn vào R&D, đồng thời thành lập Quỹ Đầu tư bán dẫn quốc gia và Quỹ Đổi mới sáng tạo nhằm nâng cấp công nghệ nội địa sau khi tiếp nhận và cải tiến từ khu vực FDI.

    Trung Quốc đã khéo léo sử dụng FDI như “bệ phóng” bằng các chính sách vừa “mời chào” vừa “ràng buộc” nhà đầu tư nước ngoài phải chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, xây dựng chuỗi cung ứng nội địa. Qua đó, doanh nghiệp Trung Quốc tiếp cận những công nghệ cốt lõi của Mỹ và phương Tây, rút ngắn hàng chục năm R&D và “đi tắt đón đầu” trong công nghiệp hiện đại. Quá trình này là mấu chốt giúp Trung Quốc vươn lên thành cường quốc sản xuất - công nghệ.

    Nhưng chính sự lớn mạnh quá nhanh của Trung Quốc cũng tạo ra nhiều mâu thuẫn, đặc biệt đối với Mỹ, trong các vấn đề về quyền sở hữu trí tuệ và thương mại quốc tế ngày nay. Nói khác hơn, Mỹ đã không ngờ “kraken” mà họ phát triển ngày xưa thành trung tâm sản xuất đã phát triển vượt tầm kiểm soát và trở thành đối trọng thực sự của họ trong thế kỷ 21 này.

    (*) CFA
    (**) UEL

    Lê Hoài Ân (*) - Võ Nhật Anh (**) - Theo TheSaigonTimes

    THỐNG KÊ TRUY CẬP
    • Đang online 9
    • Truy cập tuần 2497
    • Truy cập tháng 13868
    • Tổng truy cập 224202