Làm gì khi bốn ‘miệt’ ĐBSCL bị ‘biến dạng’?

22 Trần Quốc Toản, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Tp.HCM
Tiêu điểm
SK & Đời Sống: Mô hình kinh doanh mới giúp cửa hàng ăn uống vượt qua thời suy thoái SK & Đời Sống: Chuyên gia khởi nghiệp cũng tuyên bố đóng cửa quán cà phê nổi tiếng Tiền Tệ : Chủ tịch Dragon Capital nêu hai lý do nhóm quỹ quy mô 500 tỷ USD chưa giải ngân vào Việt Nam CN & MT: Từ chỗ là hình mẫu cho cả thế giới học tập, quốc gia châu Âu này bỗng quay ngoắt thái độ với ô tô điện - “EV không giải quyết được vấn đề của chúng ta” Tin tức: Vượt Singapore trở thành nền kinh tế thứ 3 Đông Nam Á, Việt Nam được nhiều DN ngoại quốc chọn làm "căn cứ điểm" chiến lược Tin tức: Nhà hàng, quán ăn vắng khách, nhiều người lao đao Tin tức: Vị thế FDI tại Việt Nam sau 35 năm mở cửa CN & MT: Tên lửa Starship lại phóng vào không gian: Chinh phục Sao Hỏa không còn xa Chứng khoán: Nỗi buồn chưa từng có của thị trường chứng khoán Việt Nam: Con số kỷ lục trong hơn 24 năm hoạt động CN & MT: Vì sao các hãng dầu khí giảm tham vọng về năng lượng xanh? CN & MT: Nearly half of US jobs could be at risk of computerisation within 20 years VH & TG: Thách thức từ kỷ nguyên già hóa và suy giảm của dân số toàn cầu VH & TG: 16 bức ảnh chứng minh Hàn Quốc đang sống ở năm 2050 BĐS: Sức sống mới ở khu Tây TP.HCM BĐS: Hàng nghìn tỷ đồng tồn kho của loạt "ông lớn" bất động sản: Doanh nghiệp nào "ôm" nhiều nhất? Tin tức: Khu vực giữ vai trò chiến lược trong bức tranh quy hoạch đô thị của TP. HCM: Tương lai sẽ là "Silicon Valley" của Việt Nam SK & Đời Sống: 60 tuổi là thời điểm quyết định tuổi thọ: Nếu không có 6 biểu hiện này khi ăn sáng thì bạn sẽ sống lâu BĐS: VÒNG ĐỜI CỦA BĐS ĐẦU CƠ MÀ BẠN PHẢI BIẾT ĐỂ TRÁNH ĐU ĐỈNH VH & TG: Kết nối với mạng đường sắt Trung Quốc: Nam quốc sơn hà Nam đế cư BĐS: Chiến lược đầu tư shophouse khối đế chung cư CN & MT: Hàng loạt nhà máy đóng cửa hoặc phá sản, ngành lọc hóa dầu đang trong 'mùa đông khắc nghiệt' Tin tức: Mở rộng cao tốc lên 8 làn sẽ góp phần giải quyết kẹt tại cửa ngõ phía Tây Nam TP.HCM CN & MT: Lời cầu nguyện của rừng 2023 Tiền Tệ : Liên tục phát hành trái phiếu khủng: Nhu cầu vốn của các ngân hàng có thật sự lớn đến thế? BĐS: Chuyên gia dự báo thị trường bất động sản năm 2025 CN & MT: AI, Robotics, and the Future of Jobs VH & TG: Thế giới viễn tưởng của Donald Trump CN & MT: ĐBSCL có thể khai thác hơn 100.000 MW điện gió và điện mặt trời CN & MT: ĐỊA CHÍNH TRỊ CỦA QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI NĂNG LƯỢNG: CƠ HỘI CHO PHÍA NAM TOÀN CẦU SK & Đời Sống: Mở quán cà phê: Cuộc chiến khó lường BĐS: Doanh nghiệp bất động sản vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn CN & MT: Công trình 200 năm có thể giải cứu “hạn mặn” ở ĐBSCL vừa xác lập kỷ lục chưa từng có ở Việt Nam BĐS: “Thị trường bất động sản đang ở trạng thái kim tự tháp 'ngược', từ năm 2021 đến nay, nhà ở giá dưới 3 tỷ tại TP.HCM hoàn toàn vắng mặt” Tin tức: Bắt đầu hạn chế xe máy Tiền Tệ : Các ngân hàng trên sàn có hơn 253.000 tỷ đồng nợ xấu: Những cái tên nào đang đứng đầu bảng? VH & TG: Cái giá của Tự Do CN & MT: Siêu máy tính khổng lồ của Elon Musk: Được cấp 150MW điện, sẵn sàng vận hành đồng loạt 100.000 GPU CN & MT: Physical activity linked to extra 11 years of life Tiền Tệ : Áp lực nợ xấu ngân hàng tiếp tục tăng Tin tức: Tập vẫn sẽ theo đuổi “Trung Hoa Mộng” bất chấp sự trở lại của Donald Trump Tin tức: Trump 2.0: Một thế giới khó đoán định? BĐS: "Phố Nhật Bản" giữa lòng TPHCM trước thời điểm cải tạo Thư Giản: Mùa hạ tháng 8 2020 có DỰ BÁO 30 NĂM BẢN LỀ THẾ KỶ 21 (2020-2050) Thư Giản: Có tài sản bao nhiêu thì lọt top 1% và 10% giàu nhất Việt Nam? Thư Giản: ‘Ngôi nhà’ 2 tầng núp hẻm, giàu năng lượng tích cực giữa lòng Quận 1 BĐS: SO SÁNH TỒN KHO BẤT ĐỘNG SẢN 2015-2022. 10 ông lớn địa ốc tồn kho hơn 40 nghìn tỷ 62015 30.6.2015 BĐS: Loạt doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu trở lại BĐS: TS. Cấn Văn Lực: “Ai làm bất động sản ở phân khúc nhà phố thương mại thì cần phải quan sát để cơ cấu lại” BĐS: 1 tỷ USD vốn FDI vào nhà đất: Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia... dẫn đầu làn sóng M&A : Nếu không sửa luật, dự án bất động sản sẽ tắc trong 10 năm tới SK & Đời Sống: "Phụ tùng thay thế" cho con người Tin tức: What just happened? It was the economy, stupid VH & TG: Các dấu hiệu cho thấy chúng ta đang chứng kiến trận chiến cuối cùng trong 100 năm đồng tồn của hai hệ tư tưởng 9-2021 Tiền Tệ : Bàn về các kịch bản tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2011 - 2030 Tiền Tệ : Kinh tế tuần hoàn đã trở thành lợi thế cạnh tranh mới VH & TG: “Giấc mơ Mỹ” đáng giá bao nhiêu? SK & Đời Sống: Già hóa dân số, mỗi người có 10 năm sống với bệnh tật Thư Giản: Nhớ mưa Sài Gòn... Tiền Tệ : Lượng tiền ngân hàng cho vay vượt huy động Thư Giản: Viết cho ngày doanh nhân 13/10 SK & Đời Sống: Nền kinh tế cho người già Thư Giản: Mùa nước tràn đồng Thư Giản: BÍ QUYẾT SỐNG NHẸ NHÀNG  Chứng khoán: La Nina hoạt động mạnh từ tháng 8, mưa nhiều chưa từng có, cổ phiếu ngành điện ra sao? Thư Giản: 5 câu chuyện Đại chiến lược của Thế giới 2020-2035. Chứng khoán: Thời hoàng kim của chứng khoán Việt Nam 2007 Chứng khoán: “Đỉnh và đáy” cũng như “đêm với ngày”: Nhà đầu tư lão làng Charlie Munger tiết lộ triết lý đầu tư chưa khi nào lỗi thời để gặt hái thành công Chứng khoán: Thị trường chứng khoán Mỹ chìm trong sắc đỏ trong ngày Thứ hai đầu tuần Tin tức: CÁI GIÁ CỦA CHIẾN TRANH 2024 BĐS: Thời điểm vàng cho bất động sản hậu khủng hoảng CN & MT: Dự báo của Yuval Noal Harari về những biến đổi chính trị - xã hội trong thời đại số và những giải pháp cho xã hội tương lai CN & MT: Neuromorphic supercomputer aims for human brain scale BĐS: Doanh nghiệp trả mặt bằng hàng loạt BĐS: Mặt bằng 'bình dân' ở TP.HCM: Giảm giá phân nửa, giảm tiền cọc vẫn bỏ trống BĐS: Sóng 'tháo chạy' khỏi mặt bằng tiền tỷ khu vực trung tâm giờ ra sao? CN & MT: Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi ngành bán lẻ Tin tức: Hệ lụy gì từ cuộc chiến mới ở Trung Đông? BĐS: Dấu ấn bất động sản quý 3: Những "đốm sáng" trong khó khăn Tin tức: Thế giới bắt đầu thời kỳ cấu trúc lại trật tư thế giới The World Begins to Reorder Itself Tin tức: IMF: Triển vọng kinh tế thế giới mấy năm tới chỉ ở “hạng xoàng” BĐS: Chuyên gia nêu rõ khó khăn lớn nhất của thị trường bất động sản hiện nay Tin tức: Nền kinh tế toàn cầu ra sao khi phải đối mặt với cuộc khủng hoảng mới trong cuộc chiến Israel-Gaza? Tin tức: Xung đột Israel - Hamas: Người ra mặt và kẻ giấu mặt CN & MT: Nếu Trái đất nóng hơn 2,5 độ so với thời tiền công nghiệp, ĐBSCL sẽ gặp nguy cơ Tin tức: Tỉ phú israel có con gái bị Hamas giết! : Vòm sắt - hệ thống đánh chặn tên lửa thành công hơn 90% của Israel? Tin tức: Thế giới đối mặt cùng lúc 5 căn nguyên của thảm họa và nguy cơ Thế chiến III CN & MT: Toyota chứng minh cho cả thế giới thấy 'không vội làm xe điện' là đúng: 1 startup làm 9 năm vẫn lỗ, càng bán càng không có lãi
Bài viết
Làm gì khi bốn ‘miệt’ ĐBSCL bị ‘biến dạng’?

    Bốn vùng sinh thái hay còn gọi là bốn “miệt” của Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang ngày càng bị “biến dạng” và khả năng những chỉ dấu nhận biết của từng “miệt” sẽ không còn trong tương lai. Đâu là nguyên nhân và phải làm gì để hạn chế vấn đề này?

    Vó – dụng cụ bắt cá của người dân vùng lũ ĐBSCL. Ảnh: Trung Chánh

    Bốn “miệt” đồng bằng

    TS Dương Văn Ni, chuyên gia về đa dạng sinh học ở ĐBSCL, Chủ tịch Quỹ hỗ trợ nghiên cứu và bảo tồn ĐBSCL (MCF- Mekong Conservancy Foundation), cho biết, về mặt sinh thái tổng thể, ĐBSCL có bốn vùng hay còn gọi là bốn “miệt”, bao gồm miệt vườn; miệt ruộng; miệt bưng và miệt biển.

    Miệt vườn là vùng đất trồng cây ăn trái, cho nên, xét về mặt thổ nhưỡng, phần lớn nằm ven những con sông – nơi có phù sa do dòng sông bồi lên. Điểm đặc biệt của miệt vườn là chỉ những năm lũ lớn mới “hoạ may” ngập, tức tần suất bị ngập rất thấp.

    Với miệt ruộng, về sử dụng đất, được người dân trồng lúa. Đặc điểm quan trọng của miệt ruộng là gần như năm nào cũng ngập và nước tràn vô vùng sinh thái này là nước có phù sa.

    Đối với miệt bưng, đây là vùng đất gần như ngập quanh năm, tức chỉ năm nào khô hạn kéo dài thì miệt bưng mới bắt đầu khô. Đặc điểm khác biệt của miệt bưng so với miệt ruộng là nước không có phù sa.

    Với miệt biển, đây là vùng đất có nguồn nước mặn với nồng độ nhiều hay ít khác nhau.

    Khi xét về khía cạnh văn hoá, theo TS Dương Văn Ni, đây là khía cạnh rất tinh tế, không phải ai cũng hiểu hết. Chẳng hạn, khi nói về kiểu nhà, thì nhà kê tán (nhà cất với các cột được kê trên các tảng đá) là đặc thù của miệt vườn. Đây là kiểu nhà có bộ cột thường là cây gỗ rất tốt như: căm xe, cẩm lai…, và không sử dụng bất kỳ cây đinh nào, chỉ dùng cây nêm, cây chốt bằng gỗ nhằm phòng khi ngập lụt hoặc sụt lún đất vẫn có thể tháo ra nâng nền và lắp ráp lại thuận tiện.

    Còn miệt ruộng, nhà được xây dựng với kiểu nhà cột chôn chân, thậm chí người dân lựa chọn các loại cây có thể sống khi chôn chân xuống đất như cây gòn; miệt bưng với kiểu nhà đặc trưng là nhà sàn.

    Trong khi đó, với miệt biển thì tuỳ chỗ cao hay thấp, nhưng ngày xưa vùng sinh thái này là nơi đánh bắt hoặc khai thác củi, chưa phải là nơi để ở.

    “Tất cả điều nêu trên có nghĩa, văn hoá nó đi theo sinh thái và người dân có sự sáng tạo để thích nghi với cuộc sống”, ông Ni cho biết và nói rằng đó là những điểm rất tinh tế, chỉ nhìn ra khi… đã hiểu.

    Trong quy hoạch tích hợp ĐBSCL được công bố vào tháng 2 năm ngoái (Quyết định 287/QĐ- TTg về phê duyệt quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050- PV) về cơ bản cũng chia ĐBSCL thành bốn “miệt”, nhưng miệt bưng và ruộng được nhập lại thành một, cho nên, giờ còn ba vùng sinh thái, bao gồm vùng nước ngọt, nước lợ và nước mặn.

    Việc phát triển sinh kế đang đẩy người dân ở đô thị Cần Thơ vào cảnh ngập lụt. Ảnh: Trung Chánh

    “Biến dạng” các vùng sinh thái, do đâu?

    Qua quá trình phát triển, những đặc điểm nêu trên của từng vùng sinh thái đã không còn giữ được như trước đây, mà đã có sự “biến dạng”, thậm chí tương lai rất khó có thể nhận diện được giữa các “miệt”.

    TS Dương Văn Ni dẫn chứng, bây giờ miệt vườn, nơi vốn rất ít xảy ra ngập lụt, thì ngập thường xuyên. Trong khi đó, miệt bưng là nơi vốn ngập nước thường xuyên lại không có nước. “Tại sao vùng trũng nhất nó không có nước, còn vùng chỉ có “năm thìn bão lụt”, tức lũ lớn lắm mới ngập, thì bây giờ ngập theo từng con nước?”, ông Ni đặt câu hỏi và nói rằng, tất cả những quy luật được người xưa đút kết thành kinh nghiệm đã không còn đúng.

    Vậy điều gì đã làm “biến dạng” các vùng sinh thái của ĐBSCL?

    TS Trần Triết của Trường Đại học Khoa học tự nhiên TPHCM, cho biết, do hoạt động phát triển kinh tế đã làm việc bảo tồn các vùng sinh thái ĐBSCL gặp rất nhiều khó khăn. Trong đó, với miệt bưng, việc đào kênh là một trong những thách thức rất lớn trong bảo tồn nguyên bản. “Vùng sinh thái này là chỗ phù sa của sông không đến được. Tuy nhiên, khi kênh rạch được đào khá nhiều, nước chứa phù sa đi rất nhanh, tràn vô cả miệt bưng, làm thay đổi vùng sinh thái này”, ông dẫn chứng.

    Theo ông Triết, từ thời điểm đổi mới đến nay, vùng Đồng Tháp Mười có phong trào đào kênh thoát lũ, khống chế mực nước ngầm để tăng thời gian canh tác; rồi di dân từ các vùng khác đến khiến dân số tăng đột ngột, làm quy luật của Đồng bằng bị thay đổi nhanh chóng. “Những tác động do biến đổi khí hậu nó diễn ra rất chậm, trong khi tác động lớn nhất làm cho sinh thái, địa mạo thay đổi là do quá trình phát triển kinh tế cộng với dân số tăng rất nhanh”, ông giải thích.

    Tuy nhiên, khi nhìn tổng thể của bốn vùng sinh thái, theo ông Triết, chỉ có miệt biển và bưng còn được bảo vệ tương đối tốt, trong khi miệt ruộng và vườn, thì trạng thái tự nhiên nguyên bản của nó không còn.

    Trong khi đó, TS Dương Văn Ni cho rằng một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sự thay đổi các vùng sinh thái đó là dân cư. “Ngày xưa, ĐBSCL chỉ có hơn 1 triệu dân, thành thử người ta ở dựa vào tự nhiên, trong khi bây giờ vùng này có đến 20 triệu dân, bắt buộc phải cải tạo, thậm chí ở cả những vùng vốn không thích nghi cho ở”, ông giải thích.

    Theo TS Lê Phát Quới của Trung tâm Khoa học môi trường và sinh thái TPHCM, các công trình đê bao chống lũ đã làm thay đổi hết hệ sinh thái tự nhiên của vùng ĐBSCL. “Có những vùng vốn không ngập, nhưng sau này ngập, ngược lại vùng trước đây ngập nhưng hiện nay không ngập”, ông nói và dẫn chứng hệ thống đê bao đã làm thay đổi cân bằng nước và Cần Thơ ngập như hiện nay là do hệ thống đê bao gây ra.

    Ông Nguyễn Văn Hút, chủ cơ sở nuôi ong lấy mật Hút Dẻo ở vùng đệm Vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Trung Chánh

    Bền vững là phải vì cộng đồng

    Từ những vấn đề đã xảy ra, việc xây dựng một mô hình sinh kế bền vững để phần nào giúp giảm bớt áp lực làm biến dạng tiếp tục các vùng sinh thái của ĐBSCL là điều cần thiết.

    Xuất phát từ ý nghĩa đó, dự án phát triển sinh kế vùng đệm vườn quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp đã cho người dân vay vốn xây dựng sinh kế bền vững.

    Ông Nguyễn Văn Hút, chủ cơ sở mật ong Hút Dẻo, số 185, ấp Cà Dâm, xã Tân Công Sính, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp – một trong những điển hình thoát nghèo từ nguồn vốn vay của dự án nêu trên cho biết, từ 50 thùng nuôi ong ban đầu, hiện cơ sở của gia đình ông đã phát triển lên con số trên 500 thùng.

    Theo ông, mật của cơ sở được sản xuất hoàn toàn tự nhiên do ong hút mật từ hoa cây tràm ở Vườn quốc gia Tràm Chim. “Với hơn 500 thùng nuôi ong hiện nay, mỗi tháng chúng tôi cung cấp ra thị trường khoảng 1,5-2 tấn mật (1,3 tấn tương đương 1.000 lít mật- PV)”, ông cho biết và thông tin, doanh thu mỗi tháng đạt trên dưới 300 triệu đồng.

    Bà Vũ Thị Thiên Lý, Phó chủ tịch Hội liên hiệp phụ nữ huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp, cho biết, từ nguồn vốn ban đầu của dự án, gia đình của ông Hút không chỉ thoát nghèo mà còn vượt lên trở thành hộ giàu ở địa phương từ mô hình sinh kế nuôi ong bền vững.

    Theo TS Dương Văn Ni, sinh kế của hộ gia đình ông Hút đã đáp ứng được 5 yếu tố khi xét về một mô hình sinh kế bền vững, bao gồm về môi trường; gia đình; cấu trúc xã hội; văn hoá và hiệu quả kinh tế.

    Cụ thể, theo ông Ni, tiêu chí thứ nhất là bền vững về mặt môi trường, tức không làm ô nhiễm đất, nước, không khí, không làm cạn kiệt dinh dưỡng đất, nước và không làm suy thoái về đa dạng sinh học.

    Thứ hai, là bền vững về gia đình khi xét ở mối quan hệ chồng vợ, cha mẹ với con cái, con cái với người già.

    Thứ ba, là bền vững về mặt cấu trúc xã hội, tức với sinh kế đó thì quan hệ giữa gia đình với gia đình; giữa hộ với đoàn thể; giữa hộ với thể chế chính quyền nhà nước, tức cấu trúc của xã hội không tạo ra bất ổn.

    Thứ tư, bền vững về mặt văn hoá, tức ứng xử giữa con người với con người, giữa con người với xóm làng, giữa con người với xã hội cũng không bất ổn.

    Cuối cùng, bền vững về hiệu quả kinh tế, khi xét về yếu tố này phải xét bền vững của 4 yếu tố trước đó để lượng hoá. “Chẳng hạn, trường hợp nông dân thu hoạch lúa trong đê bao vụ này (thu đông- PV) có thể trúng giá, mang lại thu nhập cao, nhưng người dân ở Cần Thơ đang phải trả giá do ngập lụt từ đê bao gây ra là không bền vững”, ông Ni dẫn chứng.

    Trung Chánh - Theo TheSaigonTimes

    THỐNG KÊ TRUY CẬP
    • Đang online 3
    • Truy cập tuần 2343
    • Truy cập tháng 13265
    • Tổng truy cập 158688