Tác giả: Simon Book, Cornelius Dieckmann, Georg Fahrion, Michael Sauga, Gerald Traufetter, Bernhard Zand (DER SPIEGEL số 30/2025) - Biên dịch: Nguyễn Phú Lộc
SIÊU CƯỜNG: Cộng hòa Nhân dân đang bắt kịp các nước lãnh đạo thế giới nhanh hơn nhiều so với dự kiến, trong một số công nghệ tiềm năng tương lai, Trung Quốc đã qua mặt Hoa Kỳ và Châu Âu. Phải chăng phương Tây đang thua trong cuộc chiến mang tính hệ thống này?
Và khi sự hấp dẫn của nền dân chủ phương Tây đang suy giảm – trước hết là nước Mỹ – thì mô hình chính trị Trung Quốc được nhiều người cho là hấp dẫn hơn: ít tự do, nhưng cũng ít hỗn loạn, và thịnh vượng.
* * *
Trong hơn một thế kỷ, Ford sản xuất xe hơi ở Chicago, dây chuyền ở Torrence Avenue là nhà máy ô tô lâu đời nhất, liên tục nhất được vận hành tại Hoa Kỳ. Từ năm 1924, mẫu xe huyền thoại Model T đã được lắp ráp tại đây, làm cho Mỹ trở thành đất nước của những người lái xe ô tô. Ở đây, họ đã sản xuất xe bọc thép để chở lính Mỹ đến các mặt trận trong Thế chiến II. Xí nghiệp này ở Chicago trở thành đại diện cho sức mạnh và sự sáng tạo của Mỹ. Càng thất vọng hơn, khi ở đó đột nhiên trong suốt một tuần vào tháng năm, dây chuyền sản xuất đứng yên, không có một chiếc Ford Explorer nào được xuất xưởng từ dây chuyền sản xuất. Lý do là thiếu các thành phần quan trọng: Nam châm hiệu suất cao, không có cây cần gạt nước, không có đèn pha.
Tại sao gã khổng lồ xe hơi của Mỹ lại đột nhiên dễ bị tổn thương đến thế? Giản dị là, những nam châm này chứa cái gọi là đất hiếm như Neodymium hoặc Dysprosium. Trung Quốc kiểm soát khoảng 90 phần trăm sản lượng thế giới của những thứ này, thứ kim loại có trong mỗi chiếc xe điện, trong mọi tuabin gió, mọi điện thoại thông minh – và Trung Quốc không muốn cung cấp hàng cho Mỹ nữa.
Vào “Ngày Giải phóng” của Trung Quốc vào tháng Tư, Tổng thống Hoa Kỳ đã tuyên chiến với thế giới và công bố, không chỉ riêng EU, mà trên hết là Cộng hòa Nhân dân. Với thuế quan, lệnh trừng phạt và những lời đe dọa, Trump muốn khuất phục họ. Nhưng Trung Quốc không nhượng bộ, mà chống lại, với các loại đất hiếm là vũ khí kỳ diệu của Bắc Kinh.
Các chuyên gia từ lâu đã thảo luận khi nào thì ngôi sao đang lên Trung Quốc sẽ sánh vai bắt kịp Hoa Kỳ – trong vài năm, trong vài thập kỷ, có thể là không bao giờ? Nhiều dấu hiệu cho thấy rằng khoảnh khắc đó có thể đến gần hơn nhiều so với dự đoán. Hay là, Trung Quốc đã đạt đích ấy? Mặc dù Trump đã nói rằng “chiến tranh thương mại thật dễ dàng để giành chiến thắng”, nhưng với đất hiếm, Trung Quốc đã tìm thấy đòn bẩy, mà Hoa Kỳ có ít biện pháp để chống đỡ. Đây chỉ là một trong nhiều dấu hiệu cho thấy sự cân bằng quyền lực giữa hai siêu cường đã dần dần thay đổi.
Mặc dù tổng sản phẩm quốc nội, hoặc chi tiêu quân sự của Trung Quốc thấp hơn nhiều so với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, kỷ nguyên Hoa Kỳ xem ra đã kết thúc. Một thời đại mới, trong đó hai tác nhân lớn bằng nhau phô diễn quyền lực trên sân khấu đã bắt đầu.
Phát hiện này có liên quan rất nhiều đến Trump. Mỹ đang rút lui khỏi trách nhiệm toàn cầu, và do đó mở ra một không gian để Trung Quốc đang khéo léo tiến vào. Và khi sự hấp dẫn của nền dân chủ phương Tây đang suy giảm – trước hết là nước Mỹ – thì mô hình chính trị Trung Quốc được nhiều người cho là hấp dẫn hơn: ít tự do, nhưng cũng ít hỗn loạn, và thịnh vượng. Quyền lực của Trung Quốc ngày càng tăng. Đất nước này đã phát triển điều đó một cách có hệ thống.
Bất kỳ ai nhìn vào hình ảnh vệ tinh đều có thể hiểu được điều này, khi nhìn thấy những ngọn đồi ở Thẩm Quyến, Thung lũng Silicon của Trung Quốc. Ở đó vốn là vùng rừng rậm, nhưng từ năm 2022 đến năm 2025, nó đã nhường chỗ cho các tuyến đường tiếp cận bằng đường cao tốc xanh, các tòa nhà hành chính, nhà máy sản xuất – ba tác phẩm đồ sộ xuất hiện cùng một lúc.
Những người xây dựng nhiều nhất ở đó là công ty công nghệ gây tranh cãi Huawei và hai công ty khởi nghiệp được cho là có liên quan đến Huawei. Các nhà máy này là nhà máy sản xuất chất bán dẫn. Theo Financial Times, Huawei muốn sản xuất chip 7 nano mét ở đó để dùng cho điện thoại thông minh và bộ xử lý AI của riêng mình, một loại sản phẩm đầy tham vọng, các sản phẩm mà Tập đoàn Huawei trước đây đã mua chúng theo đơn đặt hàng cho các nhà sản xuất theo hợp đồng. Đó sẽ là một bước nhảy vọt vạn dặm, điều mà Hoa Kỳ đã nỗ lực hết sức để ngăn chặn.
Đó là cựu Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama, người đầu tiên áp đặt lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc để ngăn chặn các công ty Trung Quốc bắt kịp công nghệ bán dẫn tiên tiến nhất. Những người kế nhiệm ông là Joe Biden và Donald Trump đã thắt chặt chúng. Những lý do về các lệnh trừng phạt được đưa ra chính thức là liên quan đến an ninh quốc gia – nhưng thực ra, họ cũng bảo vệ ngành công nghiệp Chip của Hoa Kỳ và các đồng minh.
Do đó, cả hai bên đều đang đặt cược vào sức mạnh kinh tế: người Mỹ là cấm vận công nghệ Chip – và Trung Quốc là kiểm soát xuất khẩu đối với các mặt hàng về đất hiếm. Cả hai đều chưa tìm ra cách để bù đắp cho những gì phía bên kia áp đặt. Tuy nhiên, đối với các con Chip, người Trung Quốc đang có những tiến bộ vượt bậc [ND: trong lúc đất hiếm vẫn là bài toán khó cho Mỹ]. Người sáng lập Huawei Ren Zhengfei gần đây thừa nhận rằng công nghệ chất bán dẫn của Trung Quốc “lạc hậu một thế hệ so với Hoa Kỳ” – nhưng nhấn mạnh rằng sức mạnh tính toán các hệ thống của họ đã tiến lên để “phù hợp với công nghệ tiên tiến nhất” bằng cách liên kết nhiều chip với nhau.
Khoảng một phần ba ngân sách nghiên cứu 25 tỷ đô la của Huawei sẽ đi vào nghiên cứu cơ bản. Để so sánh: Gã khổng lồ AI của Mỹ Nvidia trang bị phòng nghiên cứu với khoảng 13 tỷ Đô la. Gần đây, ông chủ của Nvidia, Jensen Huang đã chỉ ra, Trung Quốc đã đi xa đến mức nào trong nỗ lực theo đuổi mục tiêu của họ: “Bốn năm trước Nvidia chiếm 95 phần trăm thị phần ở Trung Quốc. Ngày nay chỉ còn 50 phần trăm, phần còn lại là công nghệ Trung Quốc.” Đối với thị trường Trung Quốc, Nvidia đã đặc biệt đã phát triển một con chip AI mỏng hơn, không nằm trong diện chịu lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ.
Mới đây, chính quyền Trump đã ra tín hiệu, ngay cả những con chip Nvidia mạnh mẽ cũng nên được phép xuất khẩu. Các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ dường như không chỉ không đạt được mục tiêu ngăn chặn Trung Quốc về mặt công nghệ, mà thay vào đó, họ đã khuyến khích đất nước này tăng gấp đôi nỗ lực của chính họ, và họ đã thành công.
Chris Miller, tác giả của cuốn sách bán chạy nhất “The Chip War”, nhìn qua con mắt của một nhà sử học về cuộc đấu tranh giữa hai cường quốc thế giới về nguồn tài nguyên quan trọng của thế kỷ 21. Kết luận của ông: “Trung Quốc đã bắt kịp trong các lĩnh vực riêng lẻ.” Dù chưa sản xuất được những sản phẩm tuyệt đối hàng đầu, nhưng đất nước này “đang đưa ra các sản phẩm thị trường, có chất lượng cao như vậy, nhưng rẻ hơn 40 phần trăm.”
Trung Quốc đã tiếp nhận từ các đối thủ cạnh tranh quốc tế của mình việc sản xuất hàng đại trà, từ đó đã kiếm được nhiều tiền, rồi tiếp theo, nâng cao độ rủi ro cho đối tác để nắm quyền lãnh đạo về công nghệ. Khi một công ty khởi nghiệp AI của Trung Quốc trình bày mô hình ngôn ngữ DeepSeek R1 của mình, họ đã mang lại sự tự tin cho Trung Quốc và là một bước nhảy to lớn. Các quốc gia của Chile đến Nhật Bản cũng như các tập đoàn từ ngân hàng lớn HSBC cho đến tập đoàn năng lượng khổng lồ Saudi Aramco đã sử dụng Chatbot Trung Quốc hoặc ít nhất là đang thử nghiệm. “DeepSeek đã chỉ ra rằng sự khác biệt về chất lượng giữa Mỹ và các mô hình AI của Trung Quốc cuối cùng sẽ không lớn lắm”. Chuyên gia Miller về Chip nói như thế.
Tất cả những tiến bộ này không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là kết quả của các chiến lược dài hạn. Một thập kỷ trước, kế hoạch “Sản xuất ở Trung Quốc 2025″ quy định rằng, các công nghệ tương lai như chất bán dẫn, robot, công nghệ sinh học, hàng không hoặc năng lượng tái tạo, sẽ đạt đến đỉnh cao của thế giới. Trung Quốc muốn trở nên độc lập hơn với hàng nhập khẩu và đồng thời là tác nhân không thể thiếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Để tiến đến hội nhập nền kinh tế toàn cầu, Trung Quốc không cho phép mình bị cô lập.
Một nhóm nhà nghiên cứu Trung Quốc Học do Camille Boullenois dẫn đầu vừa công bố một báo cáo dài 90 trang ghi lại chặng đường Trung Quốc đã đạt được với quy hoạch tổng thể. “Trong lĩnh vực sản xuất, Trung Quốc đạt được sự thống trị chưa từng có”, Boullenois nói. Trong khi trong các lĩnh vực công nghệ thấp từ lâu đã là sự hiển nhiên, thì “họ đang thúc đẩy xu hướng này ở các lĩnh vực công nghệ cao chẳng hạn như xe điện, năng lượng mặt trời và viễn thông”.
Khi nói đến xe điện, các nhà sản xuất Trung Quốc gần như đã tự cung tự cấp. Các nhà sản xuất Đức chỉ kiểm soát các thành phần riêng lẻ như hệ thống phanh. Và trong khi Hoa Kỳ hoàn toàn dựa vào năng lượng hóa thạch dưới thời Trump, Trung Quốc có nhiều điện mặt trời nhất, bằng một nửa tổng công suất lắp đặt trên toàn thế giới – đối với Trung Quốc, nước nhập khẩu năng lượng ròng, là một vấn đề quan trọng thuộc tầm vóc an ninh quốc gia.
Tất cả điều này đã đạt được thông qua thành tựu đáng kinh ngạc của các nhà phát minh, chuyên gia IT và kỹ sư cơ khí Trung Quốc. Nhưng cũng nhờ chính sách giảm thuế và các thuận lợi khác cho các nhà sản xuất trong nước. Chỉ riêng trong năm 2020, Quỹ đầu tư quốc gia đã chi 52 tỷ euro cho các ngành công nghiệp chiến lược. Trong khi đó, các chính trị gia Trung Quốc không còn khoe lớn cái “Made in China 2025” để không làm mất lòng phương Tây và họ có thể bỏ chạy.
Chuyên gia Boullenois cho biết, phương Tây phải lấy Trung Quốc làm ví dụ và cũng nên theo đuổi chính sách công nghiệp chiến lược. Cộng hòa Nhân dân đã chiến đấu và vượt trội một khoảng cách đáng kể. Tỷ lệ của họ trong sản xuất công nghiệp toàn cầu đã tăng từ 5 phần trăm vào năm 1995, đến nay là 32 phần trăm. Hoa Kỳ đạt đến thậm chí không bằng một nửa. Trong một số lĩnh vực, Trung Quốc đã đi trước rất xa, rằng Hoa Kỳ trông giống như một chú lùn: Ví dụ, ngành đóng tàu bị chi phối bởi Cộng hòa Nhân dân với thị phần xuất khẩu toàn cầu là 80 phần trăm; cho mỗi con tàu được ra mắt tại Hoa Kỳ, xưởng đóng tàu Trung Quốc đóng gấp 200 lần.
Bắc Kinh đã sở hữu đội chiến thuyền lớn nhất thế giới. Và mặc dù kỹ nghệ quốc phòng của Trung Quốc thường không đạt đến trình độ của Hoa Kỳ – tất nhiên vị trí lãnh đạo trong một số ngành công nghiệp được ra lệnh là “chiến đấu trong chiến tranh và giành chiến thắng,” điều mà người đứng đầu nhà nước Trung Quốc và Lãnh đạo Đảng Tập Cận Bình đòi hỏi Quân đội Giải phóng Nhân dân của ông.
Hệ thống vũ khí của Trung Quốc mạnh đến mức nào, điều đã được thể hiện trong cuộc chiến giữa Ấn Độ và Pakistan vào tháng 5 ở Kashmir: Có vẻ như với máy bay chiến đấu J-10C của Trung Quốc và tên lửa mà người Pakistan đã bắn hạ tới ba máy bay phản lực Rafale của Ấn Độ – một loại máy bay được phát triển ở Pháp, được sử dụng trong các nhiệm vụ của NATO.
Ở Đài Loan, chỉ cách lục địa Trung Quốc 130 km, người ta quan sát sự phát triển ấy với tâm trạng đáng lo ngại. Nói cho cùng, Bắc Kinh đã tuyên bố chủ quyền về đảo quốc dân chủ này và không loại trừ việc tiến hành một cuộc chiến tranh nhằm mục đích “thống nhất”. Mặc dù Hoa Kỳ có nghĩa vụ cung cấp vũ khí cho Đài Loan, nhưng liệu vị tổng thống tiền hậu bất nhất của họ có sẵn sàng gửi quân lính của mình trong trường hợp khẩn cấp để nhảy vào trận chiến hay không? Mới đây, Trump trả lời dứt khoát cho câu hỏi đó: “Tôi có một mối quan hệ tuyệt vời với Chủ tịch Tập Cận Bình”.
Người châu Âu cũng lo ngại về sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc. Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen đã chỉ ra vào đầu năm rằng, Châu Âu có thể cân bằng chính sách thuế quan hung hãn của Trump bằng cách làm việc chặt chẽ hơn với Trung Quốc. Trung Quốc cũng mơ ước ký kết một thỏa thuận đầu tư lớn với EU, vốn dĩ đang bị đóng băng, vì các biện pháp trừng phạt của Bắc Kinh năm 2021 đối với một số Nghị sĩ châu Âu. Vào tháng tư, Trung Quốc rút lại lệnh cấm để tạo ra một bầu không khí dễ chịu. Nhưng kể từ đó, gió ở Brussels đã đổi chiều. Khi các nhà ngoại giao EU thường xuyên đối thoại càng nhiều với các đồng nghiệp Trung Quốc, họ càng trở nên rõ ràng hơn rằng, đằng sau sự cố gắng quyến rũ của Bắc Kinh, thì chiến lược của họ thực sự vẫn không thay đổi.
Một mặt, Cộng hòa Nhân dân vẫn kiên định về “tình bạn vô bờ bến” của họ với Putin – vào đầu tháng 7, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị thậm chí còn nói với người đứng đầu chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas rằng, Trung Quốc khó lòng chấp nhận một sự thất bại của Nga ở Ukraine. Mặt khác, chính phủ ở Bắc Kinh không có dự kiến thay đổi chính sách trợ cấp cho các công ty Trung Quốc, điều có thể làm cho người châu Âu khó thở hơn trong thương mại.
Thương mại với Trung Quốc là quan trọng, nhưng quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ còn quan trọng hơn, các nhà lãnh đạo EU đã nhận thức điều ấy. Đó là lý do tại sao Brussels bị cú sốc lớn, khi gần đây Trump thông báo rằng, từ ngày 1 tháng 8, 30 phần trăm thuế quan được áp đặt đối với hàng nhập khẩu từ châu Âu. Điều này đặt EU vào thế kẹt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, vào một tình huống thậm chí còn khó khăn hơn.
Năm 2024, EU xuất khẩu gấp hai lần rưỡi hàng hóa đến Hoa Kỳ so với xuất khẩu sang Trung Quốc. Với Hoa Kỳ, người châu Âu có thặng dư thương mại gần 200 tỷ euro, với Trung Quốc, thâm hụt hơn 300 tỷ euro. Sự mất cân bằng này cũng là do sự bất công của Trung Quốc trong việc thực hành giao dịch, điều này thì EU đồng ý với Trump. Daniel Caspary, chuyên gia thương mại CDU Thuộc nghị viện EU phát biểu rằng, đó là “cuộc chiến kinh tế chống lại phương Tây”. Vào đầu tháng 7, Ursula von der Leyen tuyên bố rằng, “Doanh nghiệp Trung Quốc được nhà nước trợ cấp với “Công suất quá mức”. Hệ thống rõ ràng là bị thao túng”.
EU hiện đang phản ứng mạnh mẽ hơn so với gần đây. Đến năm 2024, thuế quan của Liên minh đối với ô tô điện Trung Quốc được áp dụng. Vài tuần trước, các nhà sản xuất Trung Quốc bị loại khỏi các đơn hàng lớn cho các sản phẩm y tế. Chính quyền EU xem xét các biện pháp phòng thủ, điều mà cho đến gần đây vẫn được coi là không thể tưởng tượng được: Các công ty Trung Quốc nếu muốn thâm nhập thị trường châu Âu, EU có thể sớm bắt buộc một số sản phẩm của họ được sản xuất tại Châu Âu hoặc liên doanh với các đối thủ cạnh tranh EU, để đảm bảo chuyển giao công nghệ. Thương mại tự do, đó là điều đã thuộc về quá khứ.
Còn người Trung Quốc thì sao? Đối với không chỉ Hoa Kỳ mà cả các nhà sản xuất Châu Âu, Trung Quốc đang thể hiện sức mạnh của mình bằng cách hạn chế cung cấp đất hiếm. Đối với các công ty, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Đức Katherina Reiche (CDU) phàn nàn rằng, một số các dây chuyền sản xuất đã bị đình trệ. Trung Quốc đã sử dụng thế độc quyền của mình về đất hiếm như một vũ khí.
Ở Brussels, người ta bàn tán về “một mức thấp cực tiểu”, Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen lên án “sự thống trị của Bắc Kinh” và “tống tiền”. Trước Hội nghị thượng đỉnh EU-Trung Quốc mà EU sẽ bay đến Bắc Kinh để tham dự vào cuối tháng, các nhà ngoại gia Brussels hạ thấp kỳ vọng: Người ta có thể vui mừng, khi đạt đến một danh sách các ngành công nghiệp và sản phẩm để xác định nơi nào cả hai bên nên kiềm chế các hạn chế thương mại. Nhiều hơn thì quả thật khó lòng đạt được đối với người Trung Quốc.
EU vẫn chưa từ bỏ nỗ lực riêng của họ để khẳng định mình giữa các khối quyền lực. Nhiều nước khác đã sẵn sàng dựa vào Cộng hòa Nhân dân. Cũng bởi vì Trung Quốc đột nhiên có ít độc đoán và ích kỷ hơn nước Mỹ của Trump, và vì thế Trung Quốc có vẻ ổn định và dễ dự đoán hơn. Người ta chỉ cần nghe Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva. Đối với Hoa Kỳ, nhà lãnh đạo cánh tả có thái độ dè dặt. “Cảm ơn Chúa vì chúng ta đã có Trung Quốc với công nghệ đã phát triển và có thể ngang hàng về trí tuệ nhân tạo”. Ý ông muốn nói rằng, đó là một sự thay thế đối với phương Tây.
Gần đây nhất, thái độ này đã rõ ràng, khi đầu tháng 7, Lula ở Rio de Janeiro tổ chức họp thượng đỉnh BRICS, vốn do Trung Quốc thống trị và gần đây đã mở rộng thêm một số quốc gia trên miền Nam Bán Cầu. Lula phàn nàn rằng, sự tan rã trật tự thế giới do Hoa Kỳ dẫn đầu, là không biết đáp ứng với “trật tự đa cực mới của thế kỷ 21” để thiết kế lại hệ thống quốc tế.
Khi ngay sau đó, Trump tuyên bố rằng quốc gia nào đi theo “chính sách chống Mỹ của BRICS” sẽ bị áp thuế quan 10 điểm phần trăm bổ sung, Lula phản bác: “Thế giới đã thay đổi. Chúng ta không muốn có ai là Hoàng đế.”
Bắc Kinh chỉ có thể hài lòng khi Trump tấn công những cường quốc đang trỗi dậy như Brazil. BRICS là câu trả lời của Trung Quốc đối với G7, sự liên minh không chính thức của bảy nước có nền kinh tế mạnh nhất ở phương Tây. Trung Quốc có tổng cộng một nghìn tỷ đô la đầu tư, chủ yếu vào Nam Bán Cầu để gắn kết họ vào Trung Quốc. Mới tháng 6 này, Bắc Kinh hứa hẹn với 53 quốc gia châu Phi được miễn thuế khi nhập vào thị trường Trung Quốc. Trong khi đó, Trump đang đe dọa các quốc gia ở Châu Phi với mức thuế lên tới 50 phần trăm.
Những người nghèo nhất cảm nhận trực tiếp chính sách “America First – Nước Mỹ trên hết”. Ví dụ ở Đông Nam Á, Campuchia, nơi trong nhiều thập kỷ đã khổ sở vì những quả mìn hoặc bom chưa nổ đang ngủ yên trong lòng đất, những tàn tích của lịch sử đẫm máu của đất nước. Trong số những thứ khác, người Mỹ vào cuối những năm 1960 mở rộng chiến tranh ở nước láng giềng Việt Nam sang lãnh thổ Campuchia. Đó là lý do tại sao trước đây Hoa Kỳ ủng hộ về mặt tài chính cho việc rà phá bom mìn trong nhiều thập kỷ. Cho đến khi Trump, ngay sau khi nhậm chức, cắt đứt viện trợ phát triển của Hoa Kỳ.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Phnom Penh đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội và hứa hẹn 4,4 triệu Đô la. Sự phẫn nộ chống lại người Mỹ và phản ứng của giới truyền thông quá tuyệt vời, đến nỗi Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Phnom Penh đã tăng sự đóng góp phần tài trợ của mình. Tuy thế, sự tổn hại đến hình ảnh của Hoa Kỳ trong vùng này vẫn còn lớn, trong khi “quyền lực mềm” của Trung Quốc tăng lên: Đó là thứ quyền lực tăng lên trong một quốc gia, mà trong đó điều được cảm nhận là sự thông cảm. Trong một thời gian dài, Trung Quốc đã cố gắng tạo ra một sức hút văn hóa tương tự như như Hoa Kỳ. Điều đó không mang lại hiệu quả, vì tuyên truyền đối ngoại của Trung Quốc quá vụng về và không chạm đến tâm tư của người phương Tây.
Nhưng Trung Quốc hiện đang trải qua một phút giây văn hóa, khoảnh khắc mà không cần sự can thiệp lớn của chính phủ. Ngay cả tạp chí tỉnh táo “Econimist” cũng báo cáo gần đây, “Trung Quốc đã trở nên tuyệt vời như thế nào.” Với chất lượng được cải thiện, hình ảnh của sản phẩm Trung Quốc cũng tăng lên. Nhiều người tiêu dùng mua một cách có ý thức chiếc xe điện từ BYD hoặc một chiếc máy bay không người lái nghiệp dư của DJI. Ngay cả các sản phẩm văn hóa của Trung Quốc được coi là ngày càng hấp dẫn: Trong số các video Game là một nhà phát triển Trung Quốc với “Black Myth: Wukong” thực sự là một cú hích trên thị trường. Trong các cửa hàng của người Trung Quốc về đồ chơi thương hiệu Pop Mart, người hâm mộ ở Châu Âu cũng đang săn lùng búp bê Labubu phiên bản giới hạn. Ứng dụng phổ biến nhất thế giới là TikTok từ ByteDance ở Bắc Kinh. Trên TikTok, nhưng cũng trên các nền tảng như Instagram của phương Tây, các người có ảnh hưởng chia sẻ ấn tượng của họ về đế chế khổng lồ.
Dù Trung Quốc trong đại dịch kéo dài ba năm đã thực hiện chính sách cô lập, nhưng các tiếp thị về du lịch sau đó càng quyến rũ hơn. Kể từ đó, khách du lịch nước ngoài thậm chí còn háo hức đến thăm Trung Quốc hơn. Lần đầu tiên, 43 quốc gia được nhập cảnh miễn thị thực. Việc vô cùng mới lạ. Ngày càng có nhiều người sử dụng chế độ miễn thị thực: 2024 số lượng khách nước ngoài đến là 83 phần trăm cao hơn năm trước, trong quý đầu tiên của năm 2025, con số này còn cao hơn 33 phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Có sự tò mò lớn về một đất nước, mà mới đây, thế giới còn cảm nhận là chế độ hà khắc và các quy định kiểm dịch. Du khách khám phá một Trung Quốc trong đó, những chuyến tàu sạch sẽ đến đúng giờ, mọi thứ đều được kết nối bằng Apps, và Kentucky Fried Chicken đã dùng máy bay không người lái để giao hàng. ‘Trung Quốc đã vượt lên!’, đó là tiếng hét lên đầy nhiệt tình của Darren Watkins Junior, được biết đến nhiều hơn với cái tên YouTuber “IshowSpeed”, với 40 triệu người theo dõi. Theo công ty thăm dò ý kiến Morning Consult, Trung Quốc đã vượt quá danh tiếng của Hoa Kỳ, lần đầu tiên kể từ tháng ba, thống kê được đo lường ở 41 quốc gia. Một cuộc khảo sát gần đây của Pew Research phát hiện ra rằng hình ảnh của Bắc Kinh đã tươi sáng hơn ngay cả trong cộng đồng người Mỹ. Điều này đặc biệt đúng với những người ủng hộ Đảng Cộng hòa.
Nghe có vẻ lạ, nhưng có lẽ một số người trong họ nhận ra điều này ở Trung Quốc. Trump hứa sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại; Xi đã làm điều tương tự cho đất nước của mình bằng cách khác. Thay vì “Make America Great Again”, nó lại có nghĩa là “sự đổi mới của dân tộc Trung Hoa”. Xem ra, dường như hiện nay Tập Cận Bình đang dẫn đầu trong cuộc đua này.
./.
Biên tập: Simon Book, Cornelius Dieckmann, Georg Fahrion, Michael Sauga, Gerald Traufetter, Bernhard Zand.
(Nguồn nguyên tác: Make China Great Again – DER SPIEGEL, Số 30/2025 trang 76-79, báo giấy, không có links)
Biên dịch: Nguyễn Phú Lộc, Tháng 8/2025
Nguồn bản dịch: Làm cho Trung Quốc vĩ đại trở lại, DienDanKhaiPhong.Org, 07.08.2025
