Ảnh: Gabriella Herman
Trồng cây trong nhà là một xu hướng không mới. Nó chỉ bùng nổ mạnh mẽ trong thời người người ở nhà vì đại dịch, để rồi vẫn tiếp tục thịnh hành, không như nhiều trào lưu thời phong tỏa vắn số khác.
Hội những người chăm cây như con
Tại Mỹ, doanh số bán cây cảnh trong nhà và phụ kiện liên quan đã tăng gần gấp đôi trong giai đoạn 2019-2021, theo Hiệp hội Làm vườn quốc gia. Ngành này được định giá 2 tỉ USD mỗi năm ở Mỹ, nơi mà sự cạnh tranh để tạo ra loại cây vạn người mê chưa bao giờ khốc liệt hơn thế.
Ở Anh, chuỗi siêu thị Tesco hồi tháng 2 cho biết nhu cầu tìm mua cây trồng trong nhà đã tăng hơn 130% kể từ năm 2019, theo tờ Independent. Nhu cầu nóng đến độ Bury Lane, một trong những nhà cung cấp của Tesco, đã chuyển mặt hàng kinh doanh chủ yếu từ các loại hoa cắt cành sang cây trồng trong nhà để đáp ứng nhu cầu.
The Times nhận định doanh số bán cây trồng trong nhà ở Anh hiện vẫn chưa có dấu hiệu ngừng tăng. Hồi đầu tháng 3, tờ này miêu tả nước Anh như thể biến thành "đất nước của những người chăm cây như chăm con", mà tiếng Anh gọi là plant parent.
Cây chưng trong nhà bày bán ở Tesco.
Nhà nhà, người người tìm mua các giống cây càng độc lạ càng tốt. Các trung tâm làm vườn và những tiệm hoa phải tận dụng tối đa không gian, ưu ái vị trí trưng bày đắc địa vốn chỉ dành cho hoa để quảng bá cây trồng trong nhà.
Mairi Devlin, người đứng đầu bộ phận mua hàng của B&Q - công ty bán lẻ đồ gia dụng và vật dụng tự chế tại Anh, cho biết: "Một cây không đủ… khách hàng muốn nhiều cây. Họ đã hoàn toàn mang không gian ngoài trời vào trong nhà".
Tương tự, mỗi nhà một vài cây, kết quả là khoảng 38 triệu hộ gia đình ở Mỹ đã chi đâu đó 1,67 tỉ USD trồng cây trong nhà năm 2020, tăng 28% so với năm 2019, The New York Times dẫn Khảo sát làm vườn quốc gia năm 2021 cho biết.
Và nếu có ai nghĩ hàng triệu người trồng cây đó phần lớn là ông già bà cả vì thú vui này chỉ dành cho người cao tuổi, thì họ cần cập nhật. Theo The Times và The New York Times, cả ở Anh lẫn Mỹ, thế hệ millennial (sinh năm 1981-1995) và gen Z (sinh năm 1996-2012) hiện đang là phân khúc khách hàng mục tiêu của ngành cây trồng trong nhà. Dù đa số vẫn đang ở nhà thuê, họ muốn trang hoàng nơi ở của mình đẹp nhất có thể.
Chia sẻ với The Times, Lynne Dibley - chủ vườn ươm Dibleys ở North Wales - cho biết có một thế hệ người chơi cây mới: sinh viên xa nhà, phải ở trọ cũng mua cây về trồng, còn Ed Boers - chủ vườn ươm Fibrex ở Worcestershire - cũng nhận thấy tuổi trung bình của khách hàng đã thay đổi: từ giữa 50 tuổi, nay đã giảm xuống đầu 30.
Chăm sóc cây xanh chữa lành tâm hồn
Theo Guy Barter - người đứng đầu Hiệp hội Làm vườn hoàng gia Anh, việc cây trồng trong nhà đã làm mưa làm gió trên thị trường được một thời gian và vẫn tiếp tục còn sức nóng một phần là do lợi ích của chúng.
"Có rất nhiều bằng chứng cho thấy sự hiện diện của cây xanh giúp con người có sức khỏe tốt. Nó làm giảm lo lắng, căng thẳng và khiến mọi người cảm thấy thoải mái hơn nên yếu tố tâm lý là rất, rất quan trọng" - ông nói với The Times.
Đồng quan điểm, nhà khoa học cây cảnh Louise Ryan cho biết xu hướng di truyền của con người là bị thu hút bởi thiên nhiên và tìm kiếm thiên nhiên, theo trang Irish Examiner.
Đối với Ryan, trồng cây trong nhà không chỉ là một hình thức trang trí, mà còn là cách tạo ra môi trường sống lành mạnh và hỗ trợ tinh thần hằng ngày cho mọi người.
Cô dẫn một nghiên cứu được thực hiện trên 400 người sống ở khu vực thành thị Trung Quốc năm 2022, kết quả cho thấy những người trồng cây trong nhà có tinh thần tốt hơn.
Đi vào chi tiết, Holly Walsh - biên tập viên tạp chí trang trí nội thất Ideal Home - nhấn mạnh nhiều nghiên cứu khác nhau cho thấy trồng cây trong nhà có khả năng cải thiện khả năng duy trì trí nhớ, khả năng sáng tạo và năng suất tổng thể.
Chúng cũng có thể giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe, không chỉ thông qua sự hiện diện của chúng mà còn nhờ hành động ta chăm sóc chúng.
Freddie Blackett, người sáng lập và điều hành công ty cây cảnh trực tuyến Patch Plants, cho biết: "Khoa học đã chứng minh màu xanh lá cây mang lại cảm giác thư thái cho con người vì nó khiến chúng ta cảm thấy an toàn. Hình ảnh cuộc sống xanh lành mạnh mách cho bộ não của ta biết rằng ta đang ở nơi có thể phát triển".
Bí mật nghề cung ứng cây trồng trong nhà
Kênh radio và podcast Freakeconomics cho biết xu hướng trồng cây trong nhà đã có từ vài trăm năm trước. Trong thời kỳ Victoria (1837-1901), nơi ở biến thành những khu rừng trồng dương xỉ và cọ. Cơn sốt này nguội dần vào đầu thế kỷ 20 và xuất hiện trở lại trong và sau Thế chiến thứ hai (1939-1945).
Thế nhưng, cây trồng trong nhà chỉ trở thành sản phẩm thương mại thực sự trong vài thập niên qua. Điều đó phần lớn là nhờ vào một công ty - Costa Farms. Đây là một trong những chuỗi nhà vườn chuyên canh cây trồng trong nhà lớn nhất thế giới, với hơn 2.000ha đất khắp Florida, North Carolina, South Carolina và Cộng hòa Dominica. Bất kỳ ai cũng có thể đã từng nhìn thấy những cây trồng trong nhà hiệu Costa Farms, chỉ là họ không biết điều đó.
Phân phối hàng trăm giống cây trồng, công ty này thuê một "thợ săn cây" tên Mike Rimland, đi khắp thế giới để tìm kiếm những loài thực vật kỳ lạ có tiềm năng phát triển tốt và sức hấp dẫn lớn.
Rimland, 68 tuổi, không lang thang tìm cây trong rừng, mà đến những nhà vườn nhỏ lẻ, chợ cây, triển lãm thương mại, bất cứ nơi nào có thể tìm thấy điều gì đó mới mẻ. Khi vị thợ săn tìm thấy một loài mới có tiềm năng, ông gửi cây gốc về công ty để nhân giống hàng trăm cây như vậy.
Để chinh phục thị trường Mỹ, điều quan trọng là cây phải "phát triển tốt trong một ngôi nhà bình thường", không cần điều kiện gì đặc biệt. Justin Hancock, giám đốc nghiên cứu và phát triển của Costa Farms, đã bật bí kíp lựa cây của công ty với Freakeconomics: chúng sẽ được mang tới nhà của các nhân viên, dưới nhiều điều kiện thử nghiệm khác nhau như: trong tủ quần áo, có máy lạnh, không tưới nước, không phân bón, thiếu sáng… trong hai tuần.
Nếu cái cây vẫn lành lặn sau hai tuần đó, nó vượt qua bài kiểm tra và chứng tỏ có thể sống tốt trong một ngôi nhà bình thường.
Nhưng đó chỉ mới là bước đầu, tiếp theo còn những 'phần thi' như đáp ứng điều kiện vận chuyển đường dài trong thùng container, từ trang trại đến các kệ hàng, cuối cùng là tồn tại ở cửa hàng bán lẻ đủ lâu để có cơ hội được mua.
Sau khi cái cây vượt qua tất cả các bước kiểm tra này, công ty mới bắt đầu thăm dò thị trường và sản xuất hàng loạt.
Khoảng bảy năm trước, Rimland thành công mang cây Geogenanthus ciliatus (gọi tắt Geo) - một loại thài lài màu tím sẫm - từ Đông Nam Á về Mỹ. Sau nhiều năm phát triển, Geo đã có mặt tại các cửa hàng bán lẻ lớn, nhỏ trên khắp nước Mỹ, cũng như giành được danh hiệu "Cây có tán lá mới đẹp nhất" tại Triển lãm quốc tế thực vật nhiệt đới năm 2022, một triển lãm thương mại hàng đầu trong ngành.
Cây Geogenanthus ciliatus. Ảnh: Ed’s Plant Shop
Tất nhiên, một khi những loài thực vật như Geo được phân phối rộng rãi, chúng không còn thực sự hiếm nữa. Trong khi đó, gu của khách hàng là những giống hiếm, có vẻ ngoài sắc sảo, có khi được bán với giá lên tới hàng trăm USD trong các cuộc đấu giá trực tuyến.
Điều này tạo nên áp lực cho những tuyển trạch viên như Rimland, khiến họ phải không ngừng lùng sục để tìm ra giống cây hứa hẹn trở thành cú hit tiếp theo trên thị trường, khi mà những giống mới mất đi tính mới chỉ sau vài tháng.■
Ryan Benoit, người đồng sáng lập blog làm vườn The Horticult, so sánh việc khách đến chơi hỏi thăm về chậu cây trồng trong góc nhà với cảm giác như "con cái được nhận vào một trường đại học Ivy League (nhóm tám trường đại học nghiên cứu tư nhân danh giá nhất ở vùng đông bắc nước Mỹ) và đang học rất tốt".
Cây giả như thật
Với những ai lỡ 'phải lòng' một loại cây trồng trong nhà quá đắt đỏ, vẫn có lựa chọn thay thế để bớt 'đau ví' hơn - cây cảnh giả.
Từng bị cười cợt như một món đồ trang trí nội thất chỉ người kém gu mới chọn, cây giả đang có bước chuyển mình ngoạn mục. Theo tạp chí Fast Company, thị trường cây nhân tạo dự kiến tiệm cận 1 tỉ USD vào cuối năm 2030.
Cây giả bắt đầu phổ biến kể từ khoảng năm 2015 và cũng bất ngờ bùng nổ khi đại dịch xảy ra như cây trồng trong nhà thật. Tiến bộ trong sản xuất và vật liệu đã giúp hầu hết cây giả trông chẳng khác gì cây thật, đến nỗi Walsh của Ideal Home nhiều lần nhầm lẫn tưới nước cả cây thật lẫn cây nhựa trong nhà.
Ấy là chưa kể cây giả còn đi kèm kha khá ưu điểm vượt trội. Ngoài giá rẻ, chúng còn không đòi hỏi nhiều công sức chăm sóc, đặt góc nào cũng sống được; an toàn cho trẻ nhỏ, những người có tiền sử dị ứng và vật nuôi phá phách; dễ cất gọn và thay đổi theo mùa hoặc hợp với từng chủ đề trang trí trong năm.
Về mặt tinh thần, Walsh cho rằng lợi ích của cây giả không thua kém cây thật. Cô khẳng định: chỉ cần được ở xung quanh cây xanh, dù là thật hay giả, cũng đều giúp con người cảm thấy bình tĩnh và thư thái hơn.
