Nét phác “  Thiên Nga đen “cho 25 năm đầu  thế kỷ 21 - 20/2/2024

Lời dẫn 22.2.2024   Hôm nay có 4 từ 2  . Sự kiện nên suy ngẫm cho tuần này ,Tiết Vủ Thủy , cho mùa Xuân 2024  và cho Năm 2024 nên là về cuộc chiến đang xãy ra trên đất Ukraine . Thế chiến 2 ,cách nay hơn 80 năm cũng đã khởi đầu từ những cuộc động binh giao chiến giữa Nga Đức tại U kraine . Vùng Dobass . 

KYIV – Ngày 24/2/2022, khi Nga đưa hàng trăm nghìn quân vào Ukraine, đánh dấu sự khởi đầu của một trận động đất địa chính trị lớn. Trong hai năm, Châu Âu đã phải sống với thực tế nghiệt ngã của cuộc chiến tranh xâm lược lớn nhất lục địa kể từ Thế chiến thứ hai, và với những hành động tàn bạo, kinh hoàng lan rộng. Những gì Nga đang làm là một ví dụ điển hình về sự xâm lược thuộc địa và đế quốc kiểu thế kỷ 19. Ukraine đang phải chịu đựng những gì mà nhiều quốc gia khác đã phải chịu đựng một cách tàn nhẫn trong quá khứ.

Đối với Nga, cuộc chiến này chưa bao giờ liên quan đến tính trung lập của Ukraine, sự mở rộng của NATO, việc bảo vệ những người nói tiếng Nga hay bất kỳ lý do bịa đặt nào khác.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhiều lần tuyên bố rằng Ukraine không tồn tại như một quốc gia và bản sắc Ukraine là giả tạo. Cuộc chiến chỉ nhằm mục đích tiêu diệt một quốc gia độc lập, chinh phục đất đai và tái lập quyền thống trị đối với một dân tộc đã quyết định làm chủ vận mệnh của chính mình. Tham vọng đế quốc của Nga chắc chắn đã quen thuộc với nhiều quốc gia trên thế giới trước đây phải chịu sự thống trị và áp bức của thực dân. hành động xâm lược mà Nga đã phát động cách đây hai năm.

. Việc không hỗ trợ Ukraine bây giờ sẽ mời gọi quay trở lại quá khứ xâm lược đen tối mà Nga đã phát động hai năm trước. Việc không ủng hộ Ukraine bây giờ sẽ mời gọi quay trở lại quá khứ đen tối của sự xâm lược quân sự, chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân - và không chỉ ở châu Âu. xâm lược, chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân - và không chỉ ở châu Âu. bao gồm các đề xuất tăng cường an ninh lương thực, an toàn hạt nhân, bảo vệ môi trường, an ninh năng lượng, công lý quốc tế, nhân quyền và tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc. Công thức này là đề xuất hòa bình nghiêm túc duy nhất trên bàn đàm phán và  Lương trị Châu Âu  kêu gọi tất cả các quốc gia cam kết hòa bình hãy cùng thực hiện nó.

Ukraine hiện đang tổ chức Hội nghị thượng đỉnh hòa bình toàn cầu ở Thụy Sĩ và EU đang tích cực hỗ trợ quá trình này. Các nhà lãnh đạo từ khắp nơi trên thế giới sẽ nỗ lực hướng tới một thỏa thuận về tầm nhìn chung vì một nền hòa bình công bằng ở Ukraine dựa trên Hiến chương Liên hợp quốc.

. Khi chiến tranh bước sang năm thứ ba, thông điệp của  Ukraine chúng tôi là kiên cường trước sự xâm lược và khủng bố. Chúng ta không thể và sẽ không cho phép sự gây hấn được đền đáp trong thế kỷ XXI; thay vào đó, chúng tôi sẽ huy động để chống lại nó. Cách duy nhất để đạt được hòa bình công bằng là tăng cường hỗ trợ cho Ukraine. EU đã thực hiện chính xác điều đó trong những tháng gần đây và dự kiến sẽ tăng cường hỗ trợ hơn nữa vào năm 2024. Mục tiêu chung của chúng tôi là đảm bảo rằng Ukraine có thể xoay chuyển cục diện cuộc chiến theo hướng có lợi cho mình để có thể đạt được hòa bình công bằng càng sớm càng tốt. Sự hỗ trợ của thế giới là rất quan trọng để đạt được kết quả này. Vì lợi ích của mọi người, luật pháp quốc tế phải được tôn trọng và hợp tác là ưu tiên hàng đầu. Không được phép quay trở lại quá khứ đen tối của sự xâm lược quân sự, chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân - ở châu Âu cũng như bất kỳ khu vực nào khác.

 

Năm 2020 -2024 chứng kiến nhiều hiện tượng dị thường: nào là đại dịch, thiên tai, nào là chiến tranh trên 2 châu lục  Âu – Á ,tranh chấp thương mại đứt gãy chuỗi cung ứng nguồn nguyên liệu chiến lược , cạnh tranh chiến lược giành ưu thế vượt trội , nào là nước Mỹ rơi vào hiện tượng khủng hoảng bầu cử, bước đầu khủng khoảng ngân hàng ..Những hiện tượng trên vừa là dấu hiệu, vừa là chất xúc tác thúc đẩy quá trình thế giới  chuyển dịch từ trang thái ổn định tạm thời 20 năm từ sau năm 1991 ( Liên xô tan rã  ,)sang một tình trạng tiệm cận  cực loạn để đạt đến một “trạng thái mới” về chất chưa xác định hình hài  . Thời kỳ loạn ,biến động ,giao thoa củ mới  vừa cả thiên nhiên giới  là biến đổi khí hậu ,thảm họa sinh quyễn ( 500 năm ) vừa cả   xã hội nhân sinh giới ( 100-200 năm ) này từ 2018 kéo dài bao nhiêu năm ?  chưa một nghiên cứu nào xác định . Chỉ là những dự đoán ,dự phóng ,dự tri .. Nhưng chắc chắn là không ngắn hơn 12 năm  và có thể đến 20 năm . 

Thế giới bắt đầu thời kỳ cấu trúc lại trật tư thế giới (The World Begins to Reorder Itself)

Vài năm qua , từ 2018  Mậu tuất , đặc biệt là Canh tý 2020  . xuất hiện nhiều dầu hiệu thiên tượng , phong bão , động đất ,địa chấn  cùng các vị cao niên lão đạo lần lượt ra đi . Đại dịch xưa nay thường là 1 tại họa mang theo như một dấu hiệu đại biến dịch .   Một số nhà nghiên cứu cho rằng thời kỳ tái cấu trúc trật tự thế giới đã xuất hiện và một thế giới mới ,khác hẵn trước đã và đang hình thành . Xét về dịch lý phương Đông ,  trong dịch học có quẽ Thiên phong cấu .  ngoại quái là Càn thiên  có ba hào dương  nội quái là có quẽ tốn có 2 dương và 1 âm . Toàn quái có 5 dương ở trên mà 1 âm dưới . Chỉ 1 âm thôi nhưng đã khởi sự cấu trúc lại sự vật.  Tuy nhiên cái bền vững của sự vật của ,trật tự củ vẫn đang khống chế ngự trị với 5 dương  tuy nhiên đã bắt đầu không còn bền vững nữa vì xuất hiện 1 âm . 

 Cho nên , sự cấu trúc lại là qui luật thường hằng  chớ chẳng có gì mà hoãng hốt . ai chủ động hiểu nó sống với nó thì ổn  còn chống lại nó thì ... 

 Mấy hôm nay ,từ sương giáng ,rồi lập đông  sắp qua đông chí rồi lập xuân . Các sự kiện kha khá trên thế giới ta bà này cứ lần lượt xuất hiện . Từ vụ xung đột dẩm máu Israel - Hamas ở Gaza  đến Chiến sự Kiev gia tăng với máy bay không người lái do Iran cấp cho Nga .rồi Trục tam giác Nga Iran Triều gia tăng cường độ gây loạn trong khi Mỹ Âu cứ từ từ phản ứng chừng như mong cho  loạn phát ra ...  Rồi Tập cận bình gặp Biden ở tp Sanfrancisco Mỹ  , Rỏ ra là dấu hiệu quẻ Địa lôi Phục . rỏ là năm hào âm đè 1 hào dương .báo hiệu sự thay đổi là tất yếu . Vật cùng tắc biến ,vật cực tắc phản . Điều đó đúng trong tự  nhiên giới và cũng đúng trong nhân xã giới ( lịch sử ) . Nhưng lúc nào và ra làm sao thì chưa rỏ .

 Có những nhà nghiên cứu đã từng nói  rằng thế giới đang trong quá trình tự sắp xếp lại, điều mà cứ vài thế hệ lại thực hiện. Đó không phải là một quá trình phụ thuộc vào quyết định của kẻ có quyền lực hay điều gì đó có thể dễ dàng ngăn chặn được. Nó xuất phát từ áp lực kinh tế và chính trị trong mỗi quốc gia. Những áp lực nội bộ này chuyển thành áp lực quân sự khi hệ thống nội bộ cố gắng tự ổn định. Một số quốc gia trải qua những điều này như những sự kiện đau đớn nhưng thường xuyên, trong khi những quốc gia khác gây bất ổn hoặc đả kích. Một cái tên khác cho điều này là sự tiến bộ, không phải là một cuộc hành quân khải hoàn đến hạnh phúc mà là một cuộc đấu tranh đau đớn với thực tế; nỗi đau của sự tiến bộ chuyển sang buộc tội những người khác và các quốc gia khác. Ai đó phải chịu trách nhiệm về sự gián đoạn và mất phương hướng của sự thay đổi, và ngón tay luôn chỉ vào người khác chứ không bao giờ chỉ vào chính mình.

 

I wrote a few months ago that the world is in the process of reordering itself, something it does every few generations. It is not a process that depends on the decisions of the mighty or something that can readily be stopped. It flows out of economic and political pressures within countries. These internal pressures turn into military pressures, as the internal system tries to stabilize itself. Some countries experience these things as painful but routine events, while others destabilize or lash out. Another name for this is progress, which is far from a triumphal march to happiness but a painful struggle with reality; the pains of progress turn to charges against other people and other nations. Someone must be responsible for the disruption and disorientation of change, and the finger is always pointed at others and never oneself.

Nền tảng của chu kỳ hiện tại này là châu Âu vào đầu những năm 1990, khi Liên Xô tan rã và hiệp ước Maastricht được ký kết để thống nhất lục địa. Năm 2001, nước Mỹ trải qua vụ tấn công 11/9. Năm 2013, Tập Cận Bình trở thành chủ tịch nước Trung Quốc. Trong chu kỳ lịch sử, một hoặc hai thập kỷ là khoảng thời gian tương đối ngắn. Vào thời điểm đó, sự tan rã của Liên Xô nhằm mục đích tạo ra một khu vực hiệu quả hơn. Việc thống nhất châu Âu dưới sự quản lý của Liên minh châu Âu nhằm giảm nguy cơ xung đột đồng thời tạo ra sự thịnh vượng rộng rãi. Phản ứng của Hoa Kỳ đối với vụ tấn công 11/9 nhằm mục đích giảm thiểu mối đe dọa khủng bố. Việc ông Tập đắc cử là nhằm đưa Trung Quốc lên con đường thịnh vượng . Không có ý định nào trong số này kết thúc bằng thất bại hoàn toàn. Sự tan rã của Liên Xô đã đưa một số nước thuộc Liên Xô cũ và các nước vệ tinh của nó đạt đến mức độ thịnh vượng cao hơn. Sự thống nhất châu Âu đã dẫn tới một thời kỳ có năng suất tương đối. Phản ứng của Mỹ đã ngăn chặn một cuộc tấn công kiểu 11/9 khác vào Hoa Kỳ. Và Trung Quốc đã trỗi dậy. Cũng như các chu kỳ khác, ý định của người lãnh đạo không phải là thất bại hoàn toàn, ít nhất là cho đến chu kỳ tiếp theo. Bây giờ là một thế hệ kể từ khi sự thay đổi cuối cùng bắt đầu và các đường đứt gãy của giai đoạn trước đang ở giai đoạn thay đổi cuối cùng. Nga đang tham gia vào nỗ lực tái thiết Liên Xô, bắt đầu từ cuộc chiến ở Ukraine. Liên minh châu Âu đang bị chia rẽ sâu sắc, Đức và Pháp đã đề xuất thể chế hóa sự chia rẽ này. Trong những ngày gần đây, chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo lại nổi lên sau cuộc xâm lược Israel của Hamas.

 

Hoa Kỳ, sau khi ngăn chặn các cuộc tấn công lớn tiếp theo của những kẻ khủng bố Hồi giáo, đã rơi vào giai đoạn cuối cùng được dự đoán trong chu kỳ của chính mình, nơi căng thẳng giữa mọi người về chính trị, chủng tộc, tôn giáo, tình dục và bất cứ điều gì khác mà bạn có thể nghĩ đến sẽ thống trị trong vài năm tới.

Và sự trỗi dậy kinh tế của Trung Quốc đã nhường chỗ cho sự yếu kém về kinh tế và căng thẳng chính trị. Có hai điểm ,giới nghiên cứu  đang cố gắng thực hiện ở đây. Đầu tiên, các quốc gia có hàng triệu người. Những người này đưa ra những quyết định mà họ đổ lỗi cho các nhà lãnh đạo, bởi vì quá trình thực sự của hàng triệu người cùng chung sống quá phức tạp để có thể nắm bắt được. Phải có ai đó đáng trách, và đó không thể là chính mình, nên cơn thịnh nộ định kỳ xuất hiện. Thứ hai và có lẽ quan trọng hơn, vấn đề của thời kỳ mới nảy sinh từ giải pháp của thời kỳ trước.

Do đó, chúng ta đang ở trong một thời kỳ mới, bắt nguồn từ thời kỳ trước và bao gồm chiến tranh, khủng hoảng kinh tế và cơn thịnh nộ lẫn nhau. Đây là những thực tế thực sự phổ quát, đôi khi bình thường , nhưng thường rất bi thảm. . Chúng ta có thể tránh được những chu kỳ này không?

Chúng ta đang bước sâu vào Thế kỷ hai mươi mốt nhưng  chỉ một số rất ít, rất ít  người cảm nhận  sâu xa sự thay đổi khác hẵn trước đó .  Cảm nhận sự khác  về hiện tượng riêng lẽ ,rời rạc thì những ai trên 40 tuổi ( sinh trước năm 1980 ) đều nhận biết ít nhiều .  Còn với ai trên 60 tuổi ( sinh trước 1960 ) thì trãi nghiệm sâu hơn ,rõ rệt hơn .

1 số rất ít người ,nhờ trãi nghiệm nghiên cứu rộng dài và sâu xa hơn , có sự so sánh đối chiếu lịch sữ cận đại  hoặc có sự quán chiếu thực tiễn các thay đỗi của giới tự nhiên trong 1000- 3000 năm  thì nhận rỏ rằng :

1 kỹ nguyên mới ,một thời đại mới đang dần hình thành .Và rằng chỉ trong vòng 20 năm thôi , Thế giới củ - tức chỉ cái thế giới trước năm 2010 – căn bản ( ít nhất 75%) đã không còn  tồn tại . Chỉ riêng điều này thôi đã nói lên sự thay đổi sâu xa căn rễ thế nào , Nó khác hẵn sự thay đổi từ 1900 với sau 1945 .

Hay giữa sau 1850 với trước 1800.

Nó có phần nào đó gần tương tự sự thay đổi của thế giới trước 1400 với sau 1500 .

Sự thay đổi của 100 năm khác với những gì đã diễn ra  trong thế  kỷ 20 và sự thay đổi của thiên niên kỷ thứ 3 của nhân loại khác với thiên niên kỷ thứ 2 từ năm 1000 đến năm 2000 . Cùng với đó ,là sự thay đổi trong mối quan hệ với Thái dương hệ  với Lõi trái đất  có tính chu kỳ của 5000 năm , 2000 năm ảnh hưởng lên hệ sinh thái trái đất .

 Kể từ khi chuyển giao thế kỷ từ 1991 - 2010, các cuộc khủng hoảng trên phạm vi quốc tế ngày càng gia tăng cả về tần suất và mức độ nghiêm trọng. Tình trạng bất ổn hiện tại ,đang tiến gần đến nguy cơ  có vẽ gần như  tận thế nhiều  hơn so với hai cuộc chiến tranh thế giới trong thế kỷ 20 và có  thể ngay trong những giờ phút căng thẳng của chiến tranh lạnh , và  bản chất của các bất ổn thậm chí còn mang tính cơ cấu sâu xa về địa chính trị ,địa kinh tế và có nguồn cơn căn cội sâu xa từ tôn giáo ,dân tộc ,chủng tộc  v.v Nay lại liên quan đến việc mâu thuẫn gay gắt về  các giải pháp khẩn cấp cứu thế giới trước thảm họa môi trường ,sụp đổ sinh thái .

 Bên cạnh những sự kiện  địa chính trị , khủng khoảng cấu trúc kinh tế xã hội xãy ra liên tục trong 30 năm  đầu thế kỷ 21 ,  Các thảm họa thiên nhiên từ môi trường báo động sự sụp đổ sinh quyễn do nguyên nhân từ chính loài người đối xử với thiên nhiên  ngày càng báo động .

 Bản chất của hàng loạt  các biến động hiện nay ( khoãng 12 năm qua )   là nó xuất hiện đối với dư luận đương thời như một chuỗi các biến động bên ngoài xem chừng như có vẽ không mấy liên quan với nhau  . Các biến động ấy trên khắp các nơi trên trái đất ,lôi cuốn sự  chú ý  của dư luận thường là  các sự kiện đột xuất trước mắt ,có tính thảm họa ,xung đột  chết người  ,và kịch tính lại được Al trí tuệ nhân tạo giúp tô vẽ thêm màu sắc . . Trong lịch sử quốc tế  ,thông thường  một  Sự kiện quốc tế  sau khi được giải quyết sẽ cho phép sự ổn định  cơ bản của trật tự quốc tế tự khẳng định lại chính sự kiện đó . Thời gian  đạt được sự ổn định cục bộ  tương đối là 5 – 10 năm .  Tuy nhiên rất nhiều sự kiện quốc tế tuy đã kết thúc  về vụ việc nhưng mâu thuẫn vẫn cứ tồn tại hàng chục ,hàng trăm,  hàng nghìn năm . Và cứ thế trong vòng vài ba năm lại cứ bùng lên những sự kiện mới . Ví dụ từ 1960 ,người ta đã nói đến lò lữa Trung Đông ,thì nay 2023 vẫn bùng lữa .

   Nhưng nếu quán xét sâu xa , các cuộc khủng hoảng trở thành tiêu đề trong ngày ví như thảm họa khí hậu lại là triệu chứng của các vấn đề có chiều sâu về cấu trúc trái đất đang bị hủy hoại cũng như chuyễn động có tính chu kỳ . Nhưng  những vấn đề khoa học tự nhiên trong thảm họa khí hậu cũng chỉ là một phần có tính quy luật ,còn vấn đề bất công ,bất bình giữa cư dân các nước phát triển và nước chậm phát triễn lại là vấn nạn cực lớn của loài người . Hệ thống quốc tế tạo ra sự ổn định trong một thế kỷ đã sụp đổ dưới tác động của hai cuộc chiến tranh thế giới. Thời đại của các siêu cường, tạm thời thay thế nó, đã gần kết thúc. Môi trường quốc tế hiện tại đang rối loạn vì các yếu tố thiết yếu của nó đều đồng loạt thay đổi. 

Phải chăng  , đến nay nên chăng  dành sự nghiên cứu  tập trung vào các vấn đề cấu trúc và khái niệm căn bản  về Trái đất và thế giới , về sinh quyễn và mối quan hệ Trái đất và thái dương hệ   và  từ đó nhanh chóng xác định các nhiệm vụ khẩn cấp thiết yếu 5 -10 năm cũng chỉ là các mục tiêu ngắn  hạn .

Từ năm  2020, Chúng ta đang sống trong 5 năm  cuối  của 25 năm đầu thế kỷ 21( còn gọi là quý đầu của thế kỷ ) đầy biến động, Năm 2022 nhâm dần  rồi năm 2023 quý mão lại là tiếp nối 3 năm 2019, 2020 và 2021 mà thế giới diễn ra quá nhiều hiện tượng khá kỳ lạ và khó lường kể cả trong giới tự nhiên về khí hậu trong và ngoài trái đất cùng thiên tai môi trường  và trong giới xã hội nhân sinh về dịch bệnh ,chiến tranh ,hỗn loạn …

  Đại dịch đầu thế kỷ 21 với qui mô và diễn biến khác gì Đại dịch cái chết đen ở Châu Âu ( khởi từ Trung Hoa ) năm Tuất 1347 kéo dài 60 năm đến qua thế kỷ 15 lan ra đến Châu Mỹ  , Những năm 2018-2022 cũng chứng kiến các hiện tượng biến đổi khí hậu chu kỳ 500 năm tức là những thay đổi mà 500 năm mới  xãy ra như Băng 2 cực tan rất nhanh ,nhiệt độ trái đất đã vượt tăng 1 độ C so với 500 năm trước ( khi chưa có nền Công nghiệp từ than rồi dầu khí ) … ,khủng khoảng cơ cấu năng lượng 300 năm( từ năm  1700 dùng than đá ,dầu mỏ … đến năm 2000 bắt đầu dùng năng lượng tái tạo… ) ,...chuyển dịch thiên niên kỷ thứ 3 ( 1000 năm ) …  Đây chính là dấu hiệu chứng tỏ loài người đang bước đi trong  Đại biến dịch 30 năm từ 2010  từ 2019 đến 2030 là bản lề thế kỷ ,từ 2000 đến 2050 lại là nữa 50 năm đầu của  bản lề 100 năm thiên niên kỷ thứ ba ..

Nhân loại ,thế giới sau 2030  ( CHỈ CÒN 6 NĂM NỮA THÔI )  ...sẽ đổi thay trên 10- 30 % khác trước so với hiện trạng của thế giới trước  năm 2000 .Và để đến 2050 thế giới sẽ  khác 40-60% so với thời kỳ  năm 2000...Rồi xã hội loài người….sẽ ra làm sao ? 

Mọi lý thuyết xã hội có hiệu quả trước đó đều được xem lại căn cứ và chủ nghĩa hiện thực .. các trãi nghiệm ,thực nghiệm xã hội sẽ trở thành giá trị thực tiễn chân lý .

Thế hệ Y ( Sinh sau 1990) , Z và sau Z ( sinh sau 2010) sẽ quyết định (hay tối thiểu là tham gia trên 70%)câu chuyện xã hội sau 2030.. và ngay sau 2025 này ,các thế hệ này đã tác động  hơn 50%

Al sẽ chi phối loài người lên đến trên 25% trên toàn bộ các lĩnh vực  từ 2030.Trong đó có vài lĩnh vực chính  Al chi phối đến40- 50% như công nghệ ,kinh tế ,quốc phòng ,.Về  thiên tai, thiên tượng  và địa tượng .

Có thể cảm nhận chắc rằng 100 năm qua , từ 1960 chưa bao giờ các thiên tượng ,địa tượng ,thiên tai xãy ra dồn dập như 3-5 năm lại đây . Nhìn lại 10 năm thì thấy rằng có thể đây là điểm cận đỉnh của các loại hiên tượng biến dịch  trong 400 năm từ Thái dương hệ ( các Sao ) ,Cận Thái dương hệ các tinh tú ,sao chổi ,các hiện tượng biến dịch về địa lý ,địa tầng  ở vùng cực v.v . Những dấu hiệu đó nhắc chúng ta rằng : Loài người đang sống trong 25 năm đầu 1 thế kỷ  và cũng là 25 năm đầu của 1 thiên niên kỷ mới .  Chu kỳ 100 năm cùng với chu kỳ 1000 năm  ắt hẵn có các siêu đại diến dịch của thế giới loài người cũng như Trái đất .

Bão lũ nhiều nơi, những trận mưa kéo dài với lượng mưa kỷ lục đang tạo nên những trận lụt khủng khiếp ở nhiều châu lục. Đặc biệt tại Trung Quốc đại lục khi mà nước sông Dương Tử - Trường Giang, Hoàng Hà, Tây Giang, Hoài Giang... lên cao chưa từng có trong 60 năm, thậm chí 100 năm qua. Đập thủy điện Tam Hiệp lớn nhất thế giới với hàng tỉ mét khối nước luôn ở mức báo động đỏ, trên mức an toàn về sức chứa, sức chịu đựng và độ cao của đập tràn xả lũ có hôm lên tới 167,65 mét/175 mét, có lúc lên gần 170 mét, vượt trên mức cảnh báo 20 mét, lưu lượng dòng chảy có hôm lên 70.000 mét khối/giây. Nhiều tỉnh thành, hạ lưu các con sông lớn ngập chìm trong nước gây thiệt hại trên 26 tỉ USD cho Trung Quốc, tài sản hoa màu và cả sinh mạng người dân bị mất có lẽ lớn hơn nhiều so với năm 1998?

 Hạn hán xâm nhập mặn, tuyết rơi rất lạ giữa mùa hè. Động đất và bão tại nhiều quốc gia. Bão Laura đang tàn phá một số tiểu bang của Mỹ. Núi lửa Sinabung phun trào tại Indonesia. Châu chấu hoành hành tàn phá tại nhiều tỉnh TrungQuốc, Ấn Độ và một vài xã vùng biên nước ta.

Những đợt thảm họa khí hậu sóng nhiệt ,hạn hán , tan băng, lũ lụt ,động đất  xãy ra liên tục  và trên phạm vị toàn trái đất … dường như là dấu hiệu của tai họa sụp đổ sinh quyễn hậu quả  của biến đổi khí hậu  kéo dài trong thời đoạn 2016 -2023) như muốn báo hiệu một   thời đoạn 25 năm  bất thường của trái đất và nhân loại (2025 -2050), và một thời đại mới bất định khác hẵn trước 2015 . Thế giới chưa thoát khỏi đại dịch Corona thì chiến tranh Ukraine đã ập tới. Dù các nước có thoát khỏi đại dịch thì qua Đại dịch mới rỏ ra là khả năng và tâm thức của Nhân loại này là quá mong manh trước các Đại thảm họa rỏ ràng là  đối với hai hệ thống bức thiết là an sinh  y tế và nền kinh tế.

 Cuộc chiến tranh Nga-Ukraine không chỉ làm cho số người chết ngày càng tăng, và nhiều thành phố của Ukraine bị phá hủy (destruction), mà nó còn làm cho nước Nga bị suy sụp từ bên trong (implosion). Cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn chưa có hồi kết, không chỉ làm thay đổi vận mệnh của nước Nga và Ukraine, mà còn làm đảo lộn cả trật tự thế giới. Đó không phải là “xung đột giữa các nền văn minh” hay do “ba dòng thác cách mạng”.

Có thể nói đó là một hệ quả của chủ nghĩa dân tộc cực đoan (ultra-nationalism) bị thao túng bởi các  đại diện cho khuynh hướng Địa chính trị và dưới danh nghĩa nhà toàn trị  hay dân túy  kiểu mới như Putin, Tập Cận Bình, và Biden cả Donald Trump, đang làm khuynh đảo thế giới. Nói cách khác, lịch sử chưa thể kết thúc như Franscis Fukuyama đã tuyên bố (the End of History, 1992), mà nó đang bị thao túng. Trong thời đại mới, một số học thuyết cũ của chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa tư bản có thể đang dần trở thành truyện cổ tích.

Chủ nghĩa dân tộc thường là động lực để các quốc gia khởi nghiệp và phát triển. Người Do Thái đã từng bị ruồng bỏ và mất cả tổ quốc, nhưng một khi có được mảnh đất Israel sau chiến tranh,  họ đã trỗi dậy thành một cường quốc, do chủ nghĩa dân tộc Do Thái. Nhưng chủ nghĩa dân tộc cực đoan có thể đầu độc tư tưởng và xô đẩy loài người vào tai họa chiến tranh và diệt chủng. Nước Đức Quốc xã là một tai họa, và Khmer Đỏ là một bài học.

Sau Ukraine, nước Nga “hậu Putin” chắc sẽ là một nước Nga khác, cũng như nước Đức “hậu Hitler” là một nước Đức khác. Nếu một người dân mắc sai lầm thì gia đình và hàng xóm bị vạ lây. Nếu lãnh đạo một cường quốc mắc sai lầm thì sẽ là bi kịch vì không chỉ nước đó mà cả thế giới chịu tai họa.

Liệu Tập Cận Bình có rút được kinh nghiệm để tránh sai lầm chiến lược hay không? Rất khó nói, nhất là đối với Đài Loan và Biển Đông. Một khi tham vọng quyền lực và ảo tưởng khôi phục đế chế trong quá khứ đã ngấm vào máu và tiềm thức như ma túy thì rất khó buông bỏ. Cụ Hồ chí Minh  từng nói “đế quốc đánh chết cái nết không chừa”. Đó là bi kịch do “Sự Ngạo mạn của Quyền lực” (the Arrogance of Power, William Fulbright, 1966

Giờ đây chúng ta đang ở trong một thời kỳ mà những thay đổi xảy ra. Ở trong một thời kỳ không nhất thiết có nghĩa là sự thay đổi sẽ đến ngay lập tức; sự thay đổi giữa thời kỳ chiến tranh thế giới và thế giới hậu Chiến tranh Lạnh kéo dài gần 50 năm, được củng cố như trước đây bởi sự cạnh tranh giữa Mỹ và Liên Xô. 

 Chưa có một nghiên cứu nào thật khoa học dựa trên chứng liệu về các thời kỳ lịch sử  khác nhau trong tiến trình của nhân loại .Không rõ tại sao một số thời kỳ  tồn tại lâu hơn những thời kỳ khác. 

Nó cũng có thể chỉ đơn giản là cơ hội. Một cách khác để cân nhắc là một số thời kỳ dựa trên những thực tại đơn lẻ, rất vững chắc, trong khi những thời kỳ  khác dựa trên nhiều tánh chất đặc trưng  và lại mong manh hơn. 

Như vậy, thời kỳ 1945-1991 dựa trên nền tảng vững chắc là mâu thuẫn căn bản về ý thức hệ chính trị từ đó hình thành mâu thuẫn chủ yếu về địa chính trị , địa kinh tế  v.v  đối đầu Xô-Mỹ, còn thời kỳ 1991-2022 dựa trên nhiều lực lượng – cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu, Liên minh châu Âu, Trung Quốc trỗi dậy, Nga vừa là 1 chủ thể dân tộc  vừa là tồn tại của Liên xô củ  cố tự khẳng định mình, v.v. . Nó ít mạch lạc hơn và do đó dễ vỡ hơn.

 Kỷ nguyên hiện tại  2020 – 2045 của chúng ta tuy bắt đầu với những thay đổi rời rạc hơn, nhưng ẩn chứa bên trong  các tích hợp mâu thuẫn của  thế giới  từ sau thế chiến thứ 2 và sau chiến tranh lạnh chưa được giải quyết triệt để ,dứt khoát . Lực lượng lãnh đạo nước Nga vẫn xác quyết những gì họ đã có thời Liên  Xô củ, Nhóm cầm quyền Trung Hoa thì mơ giành lại những gì Ông Mao bị mất thời 1949 …v.v

Dù lý do là gì, kỷ nguyên bắt đầu vào năm 1991  dường như  kết thúc và một kỷ nguyên mới đang bắt đầu. Tất cả các thực thể hoặc quốc gia lớn ở phía bắc – Trung Quốc, Mỹ, Nga và Châu Âu – đang trải qua những thay đổi sâu sắc.

 Đối với Nga, cuộc xâm lược Ukraine chỉ là nỗ lực mới nhất và quan trọng nhất để đảo ngược các sự kiện năm 1991. và Sau 2 năm chiến tranh giữa Mỹ Nato và Nga trên lãnh thổ Ukraine , Cuộc chiến thật sự mới chỉ bắt đầu . Và trãi nghiệm lịch sử chiến tranh cho thấy rằng  khó có thể kết thúc trước 2028 và khả dĩ có thể kéo dài và lan rộng đến 2035 . Như vậy ,còn gì ngần ngại để không gọi thời gian tới là thập kỷ chiến tranh . 

Nhưng với xếp hạng tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người là 86, việc quay lưng lại với chủ nghĩa cộng sản có thể không mang lại nhiều lợi nhuận như người ta từng nghĩ. Và với một lực lượng quân sự vượt trội so với lực lượng Ukraine, nước này khó có thể được coi là một cường quốc quân sự. Nói một cách đơn giản, Nga đã không đáp ứng được kỳ vọng của chính mình, vì vậy nước này sẽ trải qua cuộc cách mạng được mong đợi trong giai đoạn trước, tiếp tục các hành động  sử dụng khả năng quân sự hạn chế hoặc kết thúc với tư cách là một cường quốc tầm trung , mặc dù có vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên ,  hoạt động gây loạn của Nga ở Châu Âu ,Trung Đông v .v cũng là cơ hội gây ra đại loạn nếu hình thành các Liên minh như Nga Iran  Trung quốc .vvv

Cuộc chiến ở Ukraine cũng đã thay đổi châu Âu. NATO đã tái xuất hiện như một hệ thống chính, song song với EU, một hệ thống có các thành viên hơi khác nhau, một chương trình nghị sự khác và chi phí ngân sách khác. Quan trọng hơn, mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đã được mang lại sức sống mới, cùng với cam kết lớn hơn về chi tiêu quân sự. Điều này đưa châu Âu vào một cấu hình khác về cơ bản. Đầu tiên, khi chi tiêu của chính phủ tăng lên và hoạt động kinh tế bị thu hẹp dưới áp lực của xung đột, những căng thẳng trong EU sẽ trở nên tồi tệ hơn. 

Và với sự phụ thuộc ngày càng tăng của Hoa Kỳ, Washington một lần nữa có thể được coi là đối tác kinh tế thay thế cho Đức. Liên minh châu Âu, vốn đã chịu áp lực ly tâm, sẽ phải xác định lại chính mình một lần nữa.

Trung Quốc cũng đang trong quá trình chuyển đổi. Nó đã trải qua một thời kỳ tăng trưởng kinh tế chóng mặt. Giống như Nhật Bản trước đó, và Hoa Kỳ trước đó rất lâu, Trung Quốc đã ở trong giai đoạn mở rộng kinh tế phi thường. Khi Nhật Bản đạt đến giới hạn tăng trưởng hai con số vào năm 1991, sự suy giảm của nước này đã dẫn đến việc Trung Quốc thay thế nước này. Nhật Bản đã thúc đẩy nền kinh tế của mình dựa trên sự kết hợp của xuất khẩu chi phí thấp, tiếp theo là tăng trưởng công nghệ tiên tiến. Nó đã tài trợ cho điều này thông qua một hệ thống tài chính phân bổ vốn trên cả cơ sở kinh tế và chính trị – thông qua keiretsu, hoặc các nhóm công ty. Nó tăng trên một lực lượng lao động kỷ luật. Nó gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt đối với những hàng hóa có giá trị thấp được bán dưới giá của chính nó, cũng như sự phản kháng chính trị của các nước tiêu thụ nó, đặc biệt là Hoa Kỳ. Điều này gia tăng với hàng hóa có giá trị cao như ô tô.

Nhưng giờ đây, hàng xuất khẩu cấp thấp của Trung Quốc đang bị xói mòn dưới sự cạnh tranh, cũng như các sản phẩm cao cấp của nước này, chưa nói đến khả năng chống lại hàng xuất khẩu của các thị trường tiêu dùng. Một sự mở rộng bắt đầu từ 40 năm trước không thể duy trì tốc độ tăng trưởng của nó. Xuất khẩu chịu áp lực, và hệ thống tài chính cũng vậy. 

 Trong trường hợp của Trung Quốc, điều này đã xảy ra trong lĩnh vực bất động sản, được sử dụng như một biện pháp an toàn. Thất bại trong lĩnh vực này, bao gồm vỡ nợ, chắc chắn sẽ gây bất ổn cho nền kinh tế và do đó tạo ra căng thẳng chính trị. Tăng trưởng chậm hơn đáng kể ở Trung Quốc có thể xảy ra, với một số lượng lớn công dân Trung Quốc chưa bao giờ được hưởng lợi đầy đủ từ sự tăng trưởng trước đó, một tình huống nguy hiểm.

Hoa Kỳ vẫn là cường quốc mạnh nhất thế giới bất chấp những bất hòa trong nước và áp lực kinh tế. Sự bất hòa đó mang tính chu kỳ, và nó báo trước một sự bùng nổ kinh tế dựa trên công nghệ mới. Nhưng hiện tại, sức mạnh kinh tế của Mỹ, được thấy gần đây nhất thông qua việc sử dụng đồng đô la để chống lại Nga, vẫn đứng vững. Hoa Kỳ là nước ít có khả năng nhất trong số bốn chuyên ngành yêu cầu thay đổi thể chế, điều đã giúp nước này duy trì vị thế của mình kể từ năm 1945.

Những giả định trước đây về Nga và Trung Quốc với tư cách là những cường quốc mới nổi hiện đang bị nghi ngờ. Mọi thứ thay đổi, nhưng ngày nay thật khó để nhìn thấy sự hồi sinh của Nga hay sự kết thúc nhanh chóng các vấn đề kinh tế của Trung Quốc. Vì vậy, nếu chúng ta đang ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi theo chu kỳ, như tôi nghĩ, Hoa Kỳ sẽ là một trong những trụ cột của quá trình chuyển đổi sang kỷ nguyên mới. Thật khó để hình dung phần còn lại. Ai có thể nghĩ rằng vào năm 1991, Trung Quốc sẽ trỗi dậy, hay vào năm 1945, Châu Âu sẽ tự tái thiết như họ đã làm? Tôi nghĩ, phần dễ dàng của dự án này đã hoàn thành, và đã đến lúc tìm kiếm điều không thể tưởng tượng được tồn tại trong bất kỳ thời đại nào.

Chúng ta   đang  trãi qua 25 năm đầu thế kỷ  21 đầy hỗn loạn ,biến động,  chỉ trong 5 năm ( 2018-2023 )  mà thế giới  đang tạm gọi là an ổn từ 1995-2010 lại  diễn ra quá nhiều hiện tượng có phạm vi hay tánh cách toàn cầu ,   kỳ lạ và khó lường.

Trong 5 thàng mùa hè  2023( từ tháng 4- tháng     8 )vừa những năm  qua, sóng nhiệt, hỏa hoạn, hạn hán, lũ lụt... hoành hành khắp hành tinh. Dường như Chúng ta đã quá muộn để cứu lấy Trái Đất hay những ông chủ tài sản trên thế gian này đã  chấp nhận một trạng thái "bình thường mới" của khí hậu?

Điều này khiến nhân loại nghĩ đến thuật ngữ "thiên nga đen", được sử dụng để mô tả điều gì đó khó xảy ra. Biến đổi khí hậu đang đẩy xã hội loài người đối mặt với những điều chưa từng được biết đến trước đây. 

Ngày 6/9/2023, Viện Copernicus Châu Âu báo cáo, tháng 6-8 là khoảng thời gian nóng nhất từng được ghi nhận, nhiệt độ trung bình trên toàn cầu là 16,77⁰C, cao hơn 0,66⁰C so với mức trung bình trong giai đoạn 1991-2020. 

"Sự sụp đổ khí hậu đã bắt đầu, nó đang biến đổi nhanh hơn mức chúng ta có thể đối phó, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt xảy ra ở mọi nơi trên hành tinh", Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cảnh báo.

Theo Copernicus, năm 2023 có thể là năm nóng nhất từng ghi nhận. Mùa hè vừa qua được đánh dấu bằng một loạt các sự kiện cực đoan, giống như sự báo trước về những thập kỷ tương lai hoặc là dấu hiệu của việc khí hậu đang thiết lập một trạng thái "bình thường mới". 

Các cuộc khủng hoảng khí hậu nối tiếp nhau ở bán cầu bắc trong mùa hè như mái vòm nhiệt, sóng nhiệt trên biển, hạn hán gây cháy rừng, lượng mưa kỷ lục và lũ lụt.

Khắp nơi trên hành tinh, nhiệt kế đều luôn ở mức báo động với sức khỏe con người, ngày 16/7/ 2023 Mùa hè vừa qua, sóng nhiệt, hỏa hoạn, hạn hán, lũ lụt... hoành hành khắp hành tinh. Chúng ta đã quá muộn để cứu lấy Trái Đất hay chấp nhận một trạng thái "bình thường mới" của khí hậu?

Các cuộc khủng hoảng khí hậu nối tiếp nhau ở bán cầu bắc trong mùa hè như mái vòm nhiệt, sóng nhiệt trên biển, hạn hán gây cháy rừng, lượng mưa kỷ lục và lũ lụt.

Khắp nơi trên hành tinh, nhiệt kế đều luôn ở mức báo động với sức khỏe con người, ngày 16/7/2023, Thung lũng Chết (Hoa Kỳ) ghi nhận nhiệt độ 53,3 độ C;  ở Sanbao và vùng tây bắc Tân Cương, Trung Quốc là 52,2 độ C; quốc gia Iran hơn 50 độ C.

Một ngưỡng nhiệt cũng đã vượt qua ở Iraq, Bắc Phi vào đầu tháng 8 và tiến gần đến Địa Trung Hải, ở Sardinia và Sicily ghi nhận mức nhiệt 47-48 độ C vào cuối tháng 7. 

Người dân thành phố Phoenix (Pháp) đã sống trong bầu không khí có nhiệt độ trên 43 độ C trong 31 ngày liên tiếp. Chính phủ Hy Lạp đưa ra cảnh báo đợt nắng nóng trong hơn 16 ngày từ ngày 17 đến ngày 24/8/2023.

Bắc Đại Tây Dương đã trải qua sự bất thường về nhiệt trong nhiều tháng (từ 1 độ C đến 1,5 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1981-2022), nhiệt độ biển cao nhất được ghi nhận gần bờ biển ở Florida (Mỹ) là 38,3 độ C vào ngày 24/7/2023.

Kể từ tháng 4, nhiệt độ bề mặt trung bình Trái Đất đã ở mức nóng chưa từng có. Điển hình như, Argentina ngày 1/8/2023 ghi nhận nhiệt độ 38 độ C, người dân quốc gia này đã cảm nhận được những ảnh hưởng đầu tiên từ sự quay trở lại của El Nino.

Không có nơi nào để trốn

Giai đoạn này tạm thời đặt bầu khí quyển toàn cầu vượt quá mục tiêu chính của Thỏa thuận Paris là nóng lên 1,5⁰C. Các sự kiện cực đoan xảy ra nối tiếp nhau không ngừng, đôi khi chồng chéo lên nhau. 

Từ vụ cháy rừng đầu tiên ở Canada bắt đầu vào tháng 3, nối sau đó là hàng nghìn đợt bùng phát cùng lúc, khiến hơn 15 triệu ha rừng bị tàn phá. Đầu tháng 9, hơn 600ha rừng cháy vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát của con người.

Tháng 8, thị trấn Lahaina, trên đảo Maui, Hawaii (Mỹ) đã bị thiêu rụi, nó được ví như "ngày tận thế của Maui", hậu quả khiến 115 người chết, 385 người vẫn mất tích.

Trong giai đoạn mùa hè, Hy Lạp đã trải qua nhiều vụ cháy, trong số đó có vụ cháy lớn nhất trong lịch sử Liên minh châu Âu. 

 Tiến sĩ Lorenzo, người đứng đầu mạng lưới giám sát khí quyển tại Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết: "Khói cháy rừng chứa một loại độc tố hóa học độc hại không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng không khí và sức khỏe mà còn gây thiệt hại cho thực vật, hệ sinh thái và cây trồng".

Trong thời tiết nắng nóng, Iran đã tuyên bố hai ngày nghỉ để bảo vệ người dân. Đầu tháng 8, một cuộc tụ tập hướng đạo ở Hàn Quốc đã chứng kiến một số phái đoàn rời khỏi buổi lễ, khi hàng trăm thanh niên bị say nắng. 

Ấn Độ hứng chịu mưa lớn kỷ lục gây sạt lở, lũ quét khiến hàng trăm người thiệt mạng trong mùa hè qua, trong khi thủ đô Bắc Kinh ghi nhận lượng mưa lớn nhất trong 140 năm khiến 78 người tử vong kể từ cuối tháng 7.

Đặc biệt, Hy Lạp sau khi trải qua trận cháy rừng lịch sử, quốc gia tiếp tục đối mặt với lũ lụt. Ngày 5/9, một số khu vực tại đất nước này ghi nhận lượng mưa lên tới 750mm trong 18 giờ, tương đương hơn một nửa lượng mưa hàng năm của thành phố Brest (Pháp).

Những trận mưa lớn đã giết chết ít nhất 14 người ở Thổ Nhĩ Kỳ, Bulgaria và Hy Lạp.

David Sampson, chủ tịch Hiệp hội Bảo hiểm Tai nạn Tài sản Hoa Kỳ, cảnh báo: "Không có nơi nào để trốn tránh những thảm họa thiên nhiên nghiêm trọng này". Điều này đang diễn ra trên khắp đất nước, vì vậy các công ty bảo hiểm cần xem xét lại mức độ tập trung rủi ro của mình. 

Báo cáo đánh giá lần thứ sáu của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), khẳng định sự nóng lên toàn cầu do tác động của con người, gây ra các hiện tượng cực đoan dữ dội và thường xuyên hơn. 

"Càng ngày chúng càng diễn ra cùng một lúc", nhà khí hậu học Sonia Seneviratne, Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Zurich (Thụy Sĩ), nhớ lại, họ đã ghi nhận sự đồng thời này vào năm 2018 với các đợt nắng nóng ở Bắc Mỹ, Châu Âu và Châu Á. 

Điều này là minh chứng cho sự gia tăng xác suất của những hiện tượng này. Đẩy nhiệt độ toàn cầu đến mức cực đoan và mở ra cơ hội cho những "thiên nga đen" về khí hậu, những sự kiện rất khó xảy ra nhưng đã xảy ra trên hành tinh. 
, Thung lũng Chết (Hoa Kỳ) ghi nhận nhiệt độ 53,3 độ C;  ở Sanbao và vùng tây bắc Tân Cương, Trung Quốc là 52,2 độ C; quốc gia Iran hơn 50 độ C.

Một ngưỡng nhiệt cũng đã vượt qua ở Iraq, Bắc Phi vào đầu tháng 8 và tiến gần đến Địa Trung Hải, ở Sardinia và Sicily ghi nhận mức nhiệt 47-48 độ C vào cuối tháng 7. 

Người dân thành phố Phoenix (Pháp) đã sống trong bầu không khí có nhiệt độ trên 43 độ C trong 31 ngày liên tiếp. Chính phủ Hy Lạp đưa ra cảnh báo đợt nắng nóng trong hơn 16 ngày từ ngày 17 đến ngày 24/8.

Bắc Đại Tây Dương đã trải qua sự bất thường về nhiệt trong nhiều tháng (từ 1 độ C đến 1,5 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1981-2022), nhiệt độ biển cao nhất được ghi nhận gần bờ biển ở Florida (Mỹ) là 38,3 độ C vào ngày 24/7.

Kể từ tháng 4, nhiệt độ bề mặt trung bình Trái Đất đã ở mức nóng chưa từng có. Thêm vào đó là sự bất thường về nhiệt ở Nam bán cầu khiến các nhà khoa học lo sợ. 

Điển hình như, Argentina ngày 1/8 ghi nhận nhiệt độ 38 độ C, người dân quốc gia này đã cảm nhận được những ảnh hưởng đầu tiên từ sự quay trở lại của El Nino.

"Càng ngày chúng càng diễn ra cùng một lúc", nhà khí hậu học Sonia Seneviratne, Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Zurich (Thụy Sĩ), nhớ lại, họ đã ghi nhận sự đồng thời này vào năm 2018 với các đợt nắng nóng ở Bắc Mỹ, Châu Âu và Châu Á. 

Điều này là minh chứng cho sự gia tăng xác suất của những hiện tượng này. Đẩy nhiệt độ toàn cầu đến mức cực đoan và mở ra cơ hội cho những "thiên nga đen" về khí hậu, những sự kiện rất khó xảy ra nhưng đã xảy ra trên hành tinh.