Sự trỗi dậy của Châu Á và sự suy yếu của phương Tây.
Trong vài năm trở lại đây, thế giới chứng kiến một sự chuyển mình mạnh mẽ và đầy bất ổn. Những biến động chính trị, kinh tế và xã hội ngày càng dồn dập tại các quốc gia phương Tây không chỉ là những hiện tượng đơn lẻ, mà phản ánh một sự thay đổi mang tính cấu trúc sâu sắc. Ở trung tâm của cơn xoáy này là hai chiều hướng trái ngược: sự suy thoái rõ rệt của phương Tây và sự trỗi dậy mạnh mẽ của châu Á, đặc biệt là Trung Quốc.
Nền kinh tế trì trệ đang khiến các nước châu Âu lún sâu vào khó khăn. Tăng trưởng thấp kéo dài, năng suất đình trệ, và đời sống người dân ngày một khó khăn hơn. Sự mất dần động lực xã hội – khi người dân không còn tin vào tương lai thịnh vượng – đang làm xói mòn nền tảng của các thể chế dân chủ. Chính trong bối cảnh ấy, những tư tưởng cực hữu, dân tộc chủ nghĩa và bài ngoại đang dần lan rộng. Biểu hiện rõ ràng nhất là sự trở lại của ông Donald Trump tại Mỹ, người đại diện cho làn sóng phản kháng sâu sắc đối với những nền tảng cũ trước kia.
Trump không giấu diếm việc thực hiện các cam kết tranh cử: ưu tiên nước Mỹ trên hết, giảm can thiệp quốc tế, gia tăng áp lực thương mại và giảm lòng tin vào các liên minh truyền thống như NATO hay EU. Điều này khiến châu Âu lo ngại sâu sắc, không biết liệu Mỹ có còn là một đồng minh chiến lược đáng tin cậy trong những thời khắc quyết định hay không.
Châu Á vươn lên từ vị trí phụ trợ
Trong vài thập kỷ qua, thế giới vận hành theo một trật tự rõ ràng: phương Tây sáng tạo, châu Á sản xuất. Các quốc gia châu Âu và Bắc Mỹ tập trung vào nghiên cứu, phát triển công nghệ, còn các nước châu Á – với nhân công rẻ và thị trường khổng lồ – đảm nhận vai trò sản xuất và lắp ráp. Đổi lại, họ phải chấp nhận hậu quả về môi trường, sự lệ thuộc công nghệ, và nguy cơ ngày càng bị thụt lùi nếu không theo kịp trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.
Thế nhưng, trật tự đó giờ đây đang bị phá vỡ. Trung Quốc nổi lên không chỉ là một “công xưởng của thế giới” mà còn là một cường quốc công nghệ và quân sự. Với chiến lược phát triển dài hạn, đầu tư mạnh vào nghiên cứu và kiểm soát chuỗi cung ứng toàn cầu, Trung Quốc đang khiến Mỹ và châu Âu lo ngại thực sự.
Một vài nước châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan đã vươn lên từ trước, nhưng sự phát triển của họ vẫn nằm trong khuôn khổ liên minh thân cận với phương Tây. Còn sự vươn lên hiện nay của Trung Quốc hay Ấn Độ mang tính độc lập, có phần thách thức, và đặt dấu chấm hỏi cho vị thế lãnh đạo toàn cầu của phương Tây.
Một thế giới đang bị xáo trộn
Sự đảo chiều trong cán cân quyền lực toàn cầu là một tiến trình nguy hiểm. Khi một trật tự cũ suy tàn mà trật tự mới chưa hình thành, nguy cơ xung đột tăng cao. Những bất ổn kinh tế dễ chuyển hóa thành bất ổn chính trị. Sự lo ngại về mất vai trò dẫn dắt khiến các cường quốc phương Tây có thể có những phản ứng gay gắt và phi lý trí. Trong khi đó, những quốc gia đang trỗi dậy, nếu không cẩn trọng, có thể bị cuốn vào cuộc cạnh tranh địa chính trị đầy rủi ro.
Tất cả những yếu tố ấy đang tạo nên một thế giới bị xáo trộn sâu sắc, nơi không ai chắc chắn về ngày mai. Và trong bối cảnh ấy, điều nguy hiểm nhất chính là nguy cơ bùng nổ những cuộc xung đột quy mô lớn, thậm chí là chiến tranh, nếu các quốc gia không tìm được điểm cân bằng mới trong trật tự toàn cầu.
Thế giới đang đứng trước một ngã rẽ lớn. Đó không chỉ là sự thay đổi về kinh tế hay chính trị, mà là một sự thay đổi về cách thức vận hành toàn cầu. Và để vượt qua giai đoạn xáo trộn này một cách hòa bình, cả phương Tây lẫn châu Á đều cần đến sự tỉnh táo, linh hoạt và lòng bao dung – điều đang ngày một hiếm hoi trong bối cảnh hiện nay.